Theo Báo cáo Nghiên cứu Chống Lừa đảo 2025 do ba tổ chức uy tín công bố, bao gồm- sàn giao dịch Bitget, công ty bảo mật blockchain SlowMist và nhà cung cấp phân tích Elliptic, chỉ trong quý đầu tiên của năm 2025, các cơ quan chức năng đã triệt phá ít nhất 87 đường dây lừa đảo sử dụng công nghệ deepfake do AI tạo ra trên khắp châu Á.
Con số này không chỉ gây sốc về quy mô mà còn phản ánh tốc độ "tiến hóa" đáng báo động của tội phạm mạng. Deepfake - công nghệ cho phép tạo ra video, âm thanh giả nhưng có độ chân thực cao - đang trở thành "vũ khí" ưa thích của các đường dây lừa đảo trên thị trường tiền mã hóa.
Báo cáo tiết lộ một thực tế đáng lo ngại: tổng thiệt hại từ các vụ lừa đảo crypto đã đạt 4,6 tỷ USD trong năm 2024, tăng 24% so với năm trước. Đặc biệt nghiêm trọng, gần 40% các vụ gian lận mang giá trị cao đều có sử dụng công nghệ deepfake.
"Tốc độ mà những kẻ lừa đảo hiện có thể tạo ra các video tổng hợp, kết hợp với tính chất lan truyền của mạng xã hội, mang lại cho deepfake một lợi thế độc đáo về cả phạm vi tiếp cận và tính đáng tin cậy," bà Gracy Chen, CEO của Bitget, nhận định.
Cùng với đó, các chuyên gia nhận thấy các thủ đoạn lừa đảo hiện tại chủ yếu dựa trên 3 nhóm chính. Trong đó, xu hướng mới và nguy hiểm nhất là mạo danh deepfake AI. Tội phạm sử dụng AI để tạo ra video giả mạo các nhân vật nổi tiếng như Elon Musk, thủ tướng Singapore, hoặc các CEO của các sàn giao dịch lớn để quảng cáo các "dự án đầu tư thần kỳ".
Cùng với đó là Social Engineering, phương pháp thực hiện các cuộc tấn công mạng bằng cách xâm nhập vào hệ thống thông tin thông qua việc tương tác với con người. Cụ thể, tội phạm sẽ lợi dụng tâm lý và lòng tin của con người để thao túng hành vi, thường thông qua các mạng xã hội và ứng dụng nhắn tin.
Cuối cùng là mô hình Ponzi ngụy trang, bao gồm các dự án lừa đảo được đóng gói dưới dạng DeFi (tài chính phi tập trung) hoặc GameFi (game kết hợp tài chính) để tạo vẻ hợp pháp và thu hút nhà đầu tư.
Theo các chuyên gia đánh giá, điều khiến deepfake trở nên đặc biệt nguy hiểm là khả năng mô phỏng gần như hoàn hảo. AI hiện tại có thể tạo ra không chỉ hình ảnh mà còn cả văn bản, tin nhắn thoại, biểu cảm khuôn mặt và thậm chí các hành động phức tạp.
Một ví dụ điển hình là vụ việc Sandeep Nailwal, đồng sáng lập nền tảng blockchain Polygon, bị mạo danh thông qua Zoom. Trong bài đăng cảnh báo ngày 13/5 trên mạng xã hội X, ông tiết lộ nhiều người đã liên hệ qua Telegram hỏi liệu ông có đang trong cuộc họp Zoom với họ và có yêu cầu cài đặt script đáng ngờ hay không.
"AI thậm chí có thể mô phỏng các phản ứng thời gian thực khiến những vụ lừa đảo này ngày càng khó phân biệt với thực tế," chia sẻ trong báo cáo.
Trong bối cảnh các vụ lừa đảo deepfake trở nên thuyết phục hơn, các chuyên gia bảo mật cho rằng, giáo dục và sự cảnh giác là rất quan trọng. Đối với các tổ chức, việc đào tạo bảo mật thường xuyên và biện pháp phòng thủ kỹ thuật mạnh mẽ là cần thiết, báo cáo nêu rõ.
Các doanh nghiệp được khuyên nên chạy các mô phỏng lừa đảo qua email (phishing), bảo vệ hệ thống email và giám sát mã để phát hiện rò rỉ. Xây dựng văn hóa bảo mật ưu tiên - nơi nhân viên xác minh trước khi tin tưởng - là cách tốt nhất để ngăn chặn các vụ lừa đảo trước khi chúng bắt đầu, báo cáo bổ sung.
Bà Gracy Chen tóm gọn thành bộ phương pháp 3V. Trong đó, Verify (Xác minh): Luôn luôn xác minh thông tin thông qua các trang web chính thức hoặc tài khoản mạng xã hội đáng tin cậy - không bao giờ dựa vào các liên kết được chia sẻ trong cuộc trò chuyện Telegram hoặc bình luận Twitter.
Isolate (Cách ly): Sử dụng các ví riêng biệt khi khám phá các nền tảng mới, không kết nối ví chính chứa tài sản lớn với các dapp chưa được kiểm chứng.
Slow Down (Chậm lại): Không vội vàng đưa ra quyết định đầu tư, đặc biệt khi có áp lực về thời gian hoặc "cơ hội có một không hai".
