Những năm đầu 1990, hầu hết nhà máy nhựa Việt Nam còn sử dụng thiết bị thủ công, nhập khẩu cũ từ châu Á.
Khởi nguồn từ gian khó
Ngày 22/10/1990, Hiệp hội Nhựa Việt Nam (VPA) chính thức được thành lập theo Quyết định số 510/CNn-TCLĐ của Bộ Công nghiệp nhẹ (nay là Bộ Công thương). Sự ra đời của Hiệp hội diễn ra trong thời điểm Việt Nam bước vào giai đoạn đổi mới, chuyển mình sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Đầu thập niên 1990, ngành nhựa Việt Nam còn rất non trẻ, phần lớn nhà máy sử dụng thiết bị cũ, nhập khẩu từ châu Á. Sản lượng cả nước chỉ đạt khoảng 380.000 tấn/năm, bình quân tiêu thụ 3,8 kg/người/năm và hầu hết nguyên liệu phải nhập khẩu. Trong bối cảnh đó, việc hình thành một tổ chức nghề nghiệp đại diện cho tiếng nói chung của doanh nghiệp là bước ngoặt quan trọng, tạo nền tảng gắn kết và thúc đẩy công nghiệp hóa.
Ông Phạm Gia Được, nguyên Chủ tịch VPA nhiệm kỳ I & II (1990 - 2002), cùng thế hệ doanh nhân đầu tiên đã đặt nền móng cho tư duy phát triển: “Tư duy đúng giúp tập trung học hôm nay, giàu ngày mai; tư duy sai kéo lùi mãi mãi”. Chính tinh thần ấy đã giúp cộng đồng doanh nghiệp nhựa từng bước vượt qua giai đoạn sơ khai, tiến tới sản xuất chuyên nghiệp và hội nhập sâu với khu vực.
Giai đoạn 1995 - 2010 đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ của ngành nhựa Việt Nam. Hàng loạt doanh nghiệp như: Bình Minh, Tiền Phong, Rạng Đông, Duy Tân, Tân Tiến, Đại Đồng Tiến… đã đầu tư dây chuyền hiện đại, ứng dụng công nghệ ép phun, ép đùn, khuôn chính xác và robot hóa khâu đóng gói.
Sự đổi mới về công nghệ giúp năng suất và chất lượng sản phẩm được nâng cao, mở ra cánh cửa cho hàng Việt vươn ra thế giới. Từ kim ngạch xuất khẩu chỉ 200 triệu USD năm 2000, đến năm 2024 ngành nhựa đã đạt gần 10 tỷ USD, trở thành một trong 10 ngành xuất khẩu lớn nhất Việt Nam, đóng góp 6 - 7% giá trị sản xuất công nghiệp quốc gia.
Trước các biến động kinh tế toàn cầu, VPA tiếp tục phát huy vai trò cầu nối giữa Nhà nước và doanh nghiệp. Hiệp hội chủ động tham gia xây dựng và phản biện chính sách về thuế, môi trường, rác thải nhựa, góp phần định hình hướng phát triển bền vững của ngành.
Trên trường quốc tế, VPA tăng cường hợp tác với các tổ chức như UNDP, NPAP, IFC, JICA, đồng thời là thành viên tích cực của Liên đoàn Công nghiệp Nhựa ASEAN (AFPI), Diễn đàn Nhựa châu Á (APF) và Hiệp ước Nhựa Toàn cầu (WPC). Mạng lưới này giúp doanh nghiệp Việt cập nhật xu hướng công nghệ, tiêu chuẩn và chính sách toàn cầu.
Ông Nguyễn Đăng Cường, nguyên Phó chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VPA nhiệm kỳ III (2002 - 2007) chia sẻ: “Chiến công lớn nhất của Hiệp hội là giữ vững vị thế đại diện ngành và củng cố niềm tin hội viên. Sự đồng lòng của cộng đồng doanh nghiệp trong giai đoạn khó khăn đã tạo nên sức mạnh tập thể, khẳng định uy tín trong nước và quốc tế”.
Bước ngoặt xanh cho ngành công nghiệp tuần hoàn
Trong bối cảnh phát triển bền vững trở thành yêu cầu tất yếu, ngành nhựa Việt Nam đang chuyển mình theo hướng kinh tế xanh và tuần hoàn. Nhiều doanh nghiệp hội viên như Stavian, Duy Tân, An Phát Holdings… đã tiên phong đầu tư vào sản xuất nhựa tái chế, bao bì sinh học tự hủy, năng lượng sạch và công nghệ tái chế hiện đại.
Hệ thống dây chuyền Erema, Starlinger, NGR, Polystar giúp sản xuất hạt nhựa tái sinh đạt tiêu chuẩn châu Âu, góp phần giảm phát thải carbon và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn. VPA hiện đang thúc đẩy xây dựng khu công nghiệp tái chế chuyên biệt, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận công nghệ sạch, hướng đến mục tiêu Net Zero của Việt Nam.
 |
Dây chuyền sản xuất ống HDPE DN2000 tại Nhà máy Nhựa Tiền Phong. |
Hiện, ngành nhựa đã chủ động được khoảng 30% nguyên liệu đầu vào nhờ sự phát triển của các nhà máy trong nước như Bình Sơn, Hyosung, Long Sơn, Nghi Sơn…, tiến tới giảm phụ thuộc nhập khẩu và hình thành nền công nghiệp hóa dầu nội địa.
Sau 35 năm, từ vài chục cơ sở nhỏ lẻ, ngành nhựa Việt Nam đã có hơn 4.000 doanh nghiệp, trong đó 90% là doanh nghiệp nhỏ và vừa, tạo việc làm cho hàng trăm nghìn lao động, đóng góp tích cực cho ngân sách và an sinh xã hội.
Bên cạnh phát triển sản xuất, VPA và các hội viên còn lan tỏa tinh thần trách nhiệm xã hội thông qua các hoạt động thiện nguyện, hiến máu, trồng cây xanh, hỗ trợ đồng bào vùng lũ, tri ân thương binh, bệnh binh…
Ông Đinh Đức Thắng, Chủ tịch Hiệp hội Nhựa Việt Nam khẳng định: “Ngành nhựa sẽ hòa nhập cùng nhịp phát triển của đất nước, kiên định bước vào kỷ nguyên thịnh vượng và hội nhập. Chúng tôi đặt mục tiêu phát triển bền vững, thúc đẩy kinh tế xanh, tăng cường tái chế, giảm nhập khẩu nguyên liệu và đóng góp vào tăng trưởng GDP hai chữ số trong tương lai”.
Với phương châm “Khát vọng vươn tầm - Xây dựng ngành nhựa Việt Nam xanh, hiện đại, hội nhập và thịnh vượng”, VPA tiếp tục là ngôi nhà chung của cộng đồng doanh nghiệp ngành nhựa, nơi hội tụ trí tuệ, trách nhiệm và sáng tạo, hướng tới tương lai bền vững và nhân văn.
