Quản lý ngoại hối, cần nhìn về dài hạn

Tỷ giá của Việt Nam phụ thuộc vào 3 yếu tố, đó là lạm phát, thâm hụt thương mại và dòng vốn. Thời gian qua, tiền đồng luôn chịu sức ép mất giá do mức độ lạm phát tại Việt Nam cao hơn nhiều so với các quốc gia trong khu vực, đặc biệt là so với Mỹ. Bên cạnh đó, thâm hụt thương mại có xu hướng tăng cao kể từ khi Việt Nam gia nhập WTO và đạt đỉnh 18 tỷ USD trong năm 2008. Năm 2009 và 2010, sau những nỗ lực của Chính phủ, thâm hụt thương mại đã giảm xuống mức tương ứng là 12 tỷ USD và 12,4 tỷ USD. Tuy nhiên, tỷ trọng so với kim ngạch xuất khẩu vẫn cao. Năm 2011, để kiềm chế lạm phát, ổn định vĩ mô, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 11 yêu cầu kiểm soát thâm hụt thương mại ở mức 16% kim ngạch xuất khẩu. Nhờ vậy, 3 tháng đầu năm 2011, thâm hụt thương mại chỉ ở mức trên 3 tỷ USD, bằng 7,3% kim ngạch xuất khẩu.

Hiện nay, để bù đắp cho thâm hụt thương mại, Việt Nam vẫn trông chờ vào các nguồn là kiều hối, đầu tư nước ngoài trực tiếp và gián tiếp, ODA... Tuy nhiên, ngoại trừ kiều hối, dòng vốn ngoại gần đây có dấu hiệu sụt giảm mạnh, một phần do khủng hoảng tài chính thế giới khiến các nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn, một phần do những yếu kém, bất cập trong nước.

Giáo sư Michel cho rằng, VND vẫn đang suy yếu do áp lực của lạm phát và thâm hụt thương mại cao, nếu như dòng vốn ngoại vào Việt Nam tiếp tục chậm lại thì sẽ gây thêm áp lực cho đồng nội tệ. Trong khi đó, tỷ giá hối đoái của VND/USD không phải vấn đề kỹ thuật, được quy định bởi Ngân hàng Nhà nước (NHNN), mà là vấn đề niềm tin của người dân vào tiền đồng và triển vọng lâu dài của nền kinh tế của Việt Nam. Chính vì vậy, việc quy định một tỷ giá linh hoạt cộng với các biện pháp dài hạn như giảm thâm hụt thương mại, tăng dự trữ ngoại tệ… là cần thiết.

Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Hồng Long, Phó chủ tịch điều hành, Giám đốc Trung tâm Kinh doanh và sản phẩm cấu trúc của Ngân hàng TMCP Kỹ thương (Techcombank) giải thích thêm, Việt Nam nên gắn tỷ giá với một rổ tiền tệ, thay vì chỉ so sánh với USD. Đó là một trong những biện pháp khiến tỷ giá hối đoái trở nên linh hoạt hơn và góp phần giải toả áp lực lên thị trường ngoại hối.

Tuy nhiên, TS. Cao Sỹ Kiêm, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, lại cho rằng, tỷ giá của Việt Nam hiện nay đang được điều hành linh hoạt, phù hợp với tình hình thị trường. Điều này thể hiện rõ trong quyết định của NHNN về việc thu hẹp biên độ giao dịch về +/-1%, điều chỉnh tăng tỷ giá bình quân liên ngân hàng lên 9,3% vừa qua. Đồng thời, với các giải pháp mạnh như cơ chế mua bán thay thế cơ chế vay mượn ngoại tệ, nâng dự trữ bắt buộc ngoại tệ, hạ lãi suất huy động ngoại tệ… đã khiến tỷ giá ổn định hơn.

"Quản lý ngoại hối hiện đi đúng hướng và có chuyển biến rất rõ nét. Nhưng về dài hạn thì phải giải quyết triệt để tình trạng đô la hoá. Đó là gốc rễ của vấn đề tỷ giá", TS. Kiêm nhấn mạnh.

Theo nhận định của ông Long, có thể quá sớm để nói rằng NHNN đã thành công trong việc quản lý ngoại hối về dài hạn, nhưng mục tiêu ngắn hạn như giảm sốt ngoại tệ, thu hẹp chênh lệch giá… đã phần nào đạt được. "Chúng tôi hy vọng tỷ giá vẫn ổn định trong vòng 2 - 3 tháng tới, nhưng nếu cơ quan quản lý không kiên trì với những biện pháp đặt ra thì có thể tỷ giá sẽ chịu áp lực một lần nữa trong năm nay".