Từ thân thiện đến siết chặt toàn diện
Chỉ vài năm trước, Thổ Nhĩ Kỳ còn được xem là một trong những quốc gia thân thiện với tiền số nhất thế giới. Với nền kinh tế đang gặp khó khăn và đồng lira liên tục mất giá, nhiều người dân Thổ Nhĩ Kỳ đã tìm đến Bitcoin và các đồng tiền mã hóa như một cách bảo vệ tài sản.
Tuy nhiên, thời kỳ "tự do" đó dường như đã kết thúc. Bộ Tài chính và Tài khố Thổ Nhĩ Kỳ vừa công bố một loạt quy định mới có thể được coi là nghiêm ngặt nhất thế giới đối với thị trường tiền mã hóa.
Theo thông tin từ hãng thông tấn nhà nước Anadolu, các quy định mới sẽ yêu cầu mọi nền tảng tiền số sẽ phải thu thập thông tin chi tiết về "nguồn gốc và mục đích" của từng giao dịch chuyển tiền. Điều này có nghĩa là người dùng sẽ phải giải thích rõ ràng tại sao họ chuyển tiền và từ đâu số tiền đó đến.
Một trong những quy định gây chú ý nhất là yêu cầu người dùng phải cung cấp "mô tả giao dịch ít nhất 20 ký tự" cho mỗi lần chuyển tiền số. Đây là mức độ chi tiết mà ngay cả các giao dịch ngân hàng truyền thống cũng hiếm khi yêu cầu.
Điều này có nghĩa, mỗi khi muốn gửi Bitcoin cho bạn bè, người dùng không chỉ cần địa chỉ ví mà còn phải viết một đoạn văn ngắn giải thích lý do, giống như "trả tiền ăn trưa" hoặc "mua trà sữa cho X". Tất cả đều phải được ghi chép và lưu trữ.
Việc này không chỉ tạo ra gánh nặng cho người dùng mà còn biến các nền tảng tiền số thành những "ngân hàng giám sát" với khối lượng dữ liệu cá nhân khổng lồ cần phải xử lý và bảo vệ.
Quy định mới cũng đưa ra các "thời gian nắm giữ" bắt buộc cho việc rút tiền số. Hầu hết các lần rút tiền sẽ bị trì hoãn 48 giờ, trong khi lần rút tiền đầu tiên từ bất kỳ tài khoản nào sẽ phải chờ đợi tới 72 giờ.
Đây là một thay đổi lớn so với bản chất "tức thì" của tiền số mà nhiều người dùng yêu thích. Trong thế giới tiền số, việc có thể chuyển tiền trong vài phút, bất kể ngày đêm hay cuối tuần, luôn là một lợi thế lớn so với hệ thống ngân hàng truyền thống.
Giờ đây, người dùng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải chờ đợi lâu hơn cả việc chuyển tiền ngân hàng thông thường - điều này có thể khiến nhiều người đặt câu hỏi về giá trị thực tế của việc sử dụng tiền số.
Một trong những biện pháp gây "sốc" nhất là việc áp đặt giới hạn nghiêm ngặt đối với giao dịch stablecoin. Người dùng sẽ chỉ được phép chuyển tối đa 3.000 USD mỗi ngày và 50.000 USD mỗi tháng qua stablecoin.
Stablecoin như USDT hay USDC từ lâu được coi là "cầu nối" giữa thế giới tiền số và tiền tệ truyền thống. Với giá trị ổn định gắn với đô la Mỹ, chúng thường được sử dụng để bảo vệ tài sản khỏi lạm phát hoặc thực hiện các giao dịch xuyên biên giới.
Việc áp đặt giới hạn này sẽ tác động nghiêm trọng đến các doanh nghiệp và nhà đầu tư lớn, đặc biệt trong bối cảnh đồng lira Thổ Nhĩ Kỳ vẫn không ổn định. Nhiều người có thể sẽ phải tìm kiếm các kênh khác để bảo vệ tài sản.
Tuy nhiên, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ cũng tạo ra một "lối thoát" cho các nền tảng tuân thủ đầy đủ quy tắc Travel Rule - họ sẽ được phép áp dụng giới hạn gấp đôi (6.000 USD/ngày và 100.000 USD/tháng).
Lý do để siết chặt quản lý
Bộ trưởng Tài chính và Tài khố Mehmet Şimşek giải thích rằng, mục tiêu của các quy định này là "hạn chế việc sử dụng sai mục đích tội phạm mà không kìm hãm hoạt động hợp pháp." Ông nhấn mạnh, "không gian cho các hoạt động tài sản tiền hợp pháp sẽ được duy trì."
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia đặt câu hỏi liệu những biện pháp này có thực sự nhằm chống tội phạm hay là cách để kiểm soát dòng vốn ra nước ngoài. Trong bối cảnh kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ đang gặp khó khăn với lạm phát cao và đồng nội tệ yếu, việc người dân chuyển sang tiền số để bảo vệ tài sản đã trở thành mối lo ngại lớn đối với chính phủ.
Theo dữ liệu từ Chainalysis, Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những quốc gia có tỷ lệ áp dụng tiền số cao nhất thế giới với nhiều người dân sử dụng Bitcoin và stablecoin như một hình thức "đô la hóa" không chính thức.
Để hiểu rõ hơn về bức tranh hiện tại, chúng ta cần nhìn lại lộ trình thay đổi chính sách quản lý thị trường tiền số của Thổ Nhĩ Kỳ trong những năm gần đây.
Giai đoạn 2020-2022: "Crypto boom". Trong giai đoạn này, Thổ Nhĩ Kỳ chứng kiến sự bùng nổ của thị trường crypto. Nhiều sàn giao dịch địa phương như Thodex và Vebitcoin thu hút hàng triệu người dùng. Tuy nhiên, một số vụ lừa đảo lớn, đặc biệt là vụ sụp đổ của Thodex với khoản thiệt hại ước tính 2 tỷ USD, đã làm dấy lên mối lo ngại về an toàn.
2023: Bắt đầu siết chặt. Sau các vụ bê bối, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu thay đổi thái độ. Tháng 3/2023, Hội đồng Thị trường Vốn (CMB) đã đưa ra các quy tắc cấp phép và hoạt động đầu tiên cho các nhà cung cấp dịch vụ tài sản crypto (CASP).
2024-2025: "Siết chặt toàn diện". Các quy định mới nhất có thể được coi là bước "siết chặt toàn diện" nhất. Với yêu cầu vốn tối thiểu 4,1 triệu USD cho sàn giao dịch và 13,7 triệu USD cho dịch vụ giám sát, nhiều nền tảng nhỏ sẽ phải đóng cửa hoặc rời khỏi thị trường.
