Tín dụng tăng mạnh, lãi suất tiết kiệm khó đứng yên

Cầu vốn tín dụng tăng

Theo Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Phạm Thanh Hà, đến ngày 27/11/2025, tín dụng nền kinh tế đạt trên 18,2 triệu tỷ đồng, tăng 16,56% so với cuối năm 2024. Thanh khoản hệ thống tổ chức tín dụng được đảm bảo, thị trường tiền tệ cơ bản ổn định, tỷ giá diễn biến linh hoạt phù hợp với điều kiện thị trường. Trong đó, mặt bằng lãi suất cho vay tiếp tục giữ ổn định, có xu hướng giảm.

Ông Phạm Thanh Hà cho hay, thời gian tới, kinh tế thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, các nước lớn gia tăng hàng rào bảo hộ thương mại; triển vọng điều hành chính sách tiền tệ của các ngân hàng trung ương, nhất là Mỹ, khó dự báo, tiềm ẩn tác động đến thị trường quốc tế, cũng như đồng tiền của các quốc gia mới nổi và đang phát triển, thách thức đối với điều hành lãi suất, tỷ giá của NHNN.

NHNN sẽ tiếp tục theo dõi sát diễn biến, tình hình kinh tế vĩ mô, thị trường tài chính - tiền tệ trong và ngoài nước, trong đó có quyết định về lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và lộ trình, định hướng về lãi suất của cơ quan này được công bố tuần sau để điều hành chủ động, linh hoạt các công cụ chính sách tiền tệ.

Theo báo cáo tài chính quý III/2025 của 27 ngân hàng niêm yết, tổng dư nợ cho vay khách hàng đạt 13.63 triệu tỷ đồng vào cuối tháng 9, tăng 15% so cuối năm 2024 - mức cao nhất kể từ năm 2018. Điểm khác biệt đáng chú ý trong quý III năm nay là sự chuyển dịch cơ cấu tín dụng theo hướng ưu tiên các khoản vay trung và dài hạn, thay vì ngắn hạn như trước đây. Đến cuối tháng 9/2025, dư nợ tín dụng trung, dài hạn tăng 17,32%, cao hơn đáng kể so với mức tăng 12,65% của tín dụng ngắn hạn.

Lãi suất tiết kiệm khó đứng yên

Việc duy trì mặt bằng lãi suất thấp trong phần lớn năm 2025 đã tạo điều kiện cho tín dụng tăng trưởng mạnh, nhưng cũng làm nảy sinh mất cân đối cung - cầu vốn trong hệ thống, nhất là cuối năm, đẩy lãi suất tiết kiệm tăng. Tốc độ tăng trưởng huy động vốn chậm hơn đáng kể, chỉ đạt khoảng 9,6-10,2% tính đến cuối tháng 11/2025.

Chênh lệch lớn giữa tăng trưởng tín dụng và huy động (4-5,5 điểm phần trăm) là dấu hiệu rõ ràng nhất của áp lực thanh khoản tích lũy trong hệ thống. Mục tiêu tăng trưởng tín dụng cả năm được dự báo có thể đạt 19-20%. Sự căng thẳng cấu trúc này chính là nguyên nhân gốc rễ thúc đẩy làn sóng tăng lãi suất trong quý IV/2025. Áp lực huy động vốn cuối năm đã dẫn đến một làn sóng tăng lãi suất lan rộng.

Huy động vốn bán lẻ đã chuyển hóa thành căng thẳng thanh khoản ngắn hạn trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng, cho thấy các ngân hàng buộc phải trả chi phí cao hơn để vay mượn lẫn nhau. Để giải tỏa cơn khát thanh khoản đột ngột này, NHNN đã ngay lập tức can thiệp mạnh mẽ thông qua nghiệp vụ thị trường mở (OMO).

NHNN đã bơm ròng 35.000 tỷ đồng vào thị trường qua kênh cầm cố trong thời gian gần đây, chào thầu với lãi suất 4,0-4,5%. Hoạt động bơm ròng quy mô lớn và thường xuyên chính là một biện pháp kỹ thuật nhằm định hướng lãi suất liên ngân hàng hạ nhiệt trở lại, tránh để chi phí vốn ngắn hạn tăng quá cao làm ảnh hưởng đến quyết định lãi suất cho vay của các tổ chức tín dụng.

Thực tế, việc tăng chi phí vốn huy động trong khi lãi suất cho vay bị kìm hãm sẽ tạo áp lực đáng kể lên biên lãi ròng (NIM) của ngân hàng. Để duy trì mục tiêu lợi nhuận (dự báo lợi nhuận ngành ngân hàng có thể tăng 20% trong 2026), các ngân hàng buộc tìm kiếm các nguồn thu ngoài lãi, nâng cao hiệu quả hoạt động.

Áp lực tỷ giá vẫn hiện hữu trong quý IV/2025, song thị trường kỳ vọng Fed sẽ tiếp tục giảm 0,25 điểm phần trăm lãi suất USD trong tháng 12, triển vọng tỷ giá trong nước được hỗ trợ tích cực từ chính sách tiền tệ quốc tế. Giới phân tích cho rằng, nếu Fed nới lỏng tiếp giúp giảm áp lực lên tỷ giá VND/USD, NHNN khỏi tăng lãi suất điều hành để ứng phó với biến động ngoại tệ, hỗ trợ tăng trưởng thông qua lãi suất cho vay thấp.

Phó thống đốc Phạm Thanh Hà nhấn mạnh, chính sách tiền tệ sẽ phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác nhằm tiếp tục hỗ trợ thanh khoản cho tổ chức tín dụng một cách linh hoạt qua nhiều kênh, qua đó ổn định thị trường tiền tệ, ngoại tệ, đặc biệt ở thời gian cao điểm cuối năm, góp phần giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.