Có nhiều nguyên nhân khiến TP.HCM chưa đạt được mục tiêu xây dựng nhà ở xã hội như đã được giao.
Thông tin từ Sở Xây dựng TP.HCM cho biết, từ đầu nhiệm kỳ năm 2021 đến nay, TP.HCM đã đầu tư xây dựng hoàn thành đưa vào sử dụng 6.657 căn nhà ở xã hội; trong đó: Khu vực TP.HCM: 3.417 căn (06 dự án); Khu vực tỉnh Bình Dương: 2.927 căn (08 dự án); Khu vực tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu: 313 căn (02 dự án).
Ngoài ra, Thành phố cũng đang triển khai các dự án nhà ở xã hội khác trên địa bàn. Cụ thể, có 11 dự án đang thi công xây dựng, với quy mô 11.654 căn; 6 dự án đã có Giấy phép xây dựng chuẩn bị triển khai thi công, với quy mô 5.263 căn; 26 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư, với quy mô 24.674 căn.
Tuy nhiên, kết quả trên mới chỉ đạt khoảng 3,3% so với mục tiêu đề ra. Bởi Thủ tướng Chính phủ giao chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội cho TP.HCM đến năm 2030 là 199.400 căn nhà ở xã hội (trong đó: Khu vực TP.HCM: 100.000 căn; Khu vực tỉnh Bình Dương: 86.900 căn; Khu vực tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu: 12.500 căn).
Đại diện Sở Xây dựng cho biết, có nhiều nguyên nhân khiến TP.HCM chưa đạt được mục tiêu xây dựng như đã được giao. Đơn cử như công tác bồi thường giải phóng mặt bằng tại một số dự án nhà ở xã hội rất khó khăn, kéo dài, tiến độ thực hiện dự án chậm, thậm chí không thực hiện được.
Đối với các dự án nhà ở thương mại có quy mô sử dụng đất trên 10 ha, tuy đã xác định quỹ đất 20% xây dựng nhà ở xã hội, nhưng chủ đầu tư dự án chậm triển khai bồi thường giải phóng mặt bằng hoặc đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, nên chưa triển khai đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.
Bên cạnh đó, nhiều chủ đầu tư các dự án nhà ở thương mại chậm bàn giao quỹ đất 20% tại dự án cho Nhà nước để triển khai đầu tư xây dựng nhà ở xã hội hoặc chậm triển khai dự án nhà ở xã hội trên phần đất 20% này.
Nguồn vốn dài hạn để hỗ trợ các chủ đầu tư vay thực hiện dự án nhà ở xã hội, vay vốn xây dựng, các đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội vay vốn mua nhà là chưa ổn định.
Thành phố đã có chính sách cho vay đối với các đối tượng thu nhập thấp thông qua Quỹ Phát triển nhà ở thành phố (được vay tối đa 900 triệu đồng với lãi suất ưu đãi 3,2%/năm). Tuy nhiên, mức vay này còn thấp so với giá trị căn nhà và đối tượng được vay còn hạn chế.
Các bước thủ tục đầu tư dự án nhà ở xã hội trước đây còn phức tạp, ngoài thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, công nhận chủ đầu tư, phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500, chấp thuận đầu tư, giao đất, tính tiền sử dụng đất, ký quỹ như nhà ở thương mại, các dự án nhà ở xã hội phải thực hiện thẩm định giá bán nhà ở xã hội, xác nhận đối tượng mua, thuê mua nhà ở xã hội…, do đó, các nhà đầu tư chưa tham gia nhiều.
Hiện TP.HCM đã ban hành một số chính sách nhằm tháo gỡ khó khăn và hỗ trợ cả phía chủ đầu tư lẫn người mua nhà ở xã hội. Cụ thể đối với chủ đầu tư được hỗ trợ lãi suất từ ngân sách thành phố theo Nghị quyết 09/2023/NQ-HĐND, với mức vay tối đa 200 tỷ đồng/dự án, thời hạn hỗ trợ không quá 7 năm. Ngoài ra, chủ đầu tư còn có thể tiếp cận vốn vay với lãi suất thấp hơn từ 1,5 - 2% so với mặt bằng lãi suất trung dài hạn của các ngân hàng thương mại nhà nước.
Đối với đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội được vay tối đa 70% giá trị căn hộ nhưng không vượt quá 900 triệu đồng từ Quỹ Phát triển nhà ở thành phố với lãi suất ưu đãi 3,2%/năm, thời hạn vay tối đa 20 năm. Được vay tới 80% giá trị hợp đồng thuê mua nhà từ Ngân hàng Chính sách xã hội với thời hạn vay 25 năm, lãi suất bằng lãi suất cho vay hộ nghèo…
