Khi thuế quan đối ứng của Mỹ có hiệu lực, các nhà phân tích cảnh báo rằng xuất khẩu của châu Á sang Mỹ có thể giảm mạnh trong các quý tới do nhu cầu của người tiêu dùng Mỹ có thể điều chỉnh trước khả năng tăng giá đối với hàng hóa nhập khẩu.
Nếu xu hướng này tiếp tục, các nền kinh tế châu Á có nguy cơ mất đi một trụ cột tăng trưởng quan trọng, trừ khi các nhà hoạch định chính sách chuyển sang hành động mạnh mẽ hơn để kích thích tiêu dùng trong nước.
"Điều chưa rõ lớn nhất vào thời điểm này là lạm phát tại Mỹ sẽ tăng bao nhiêu và điều này sẽ có ý nghĩa gì đối với nhu cầu của người tiêu dùng", Chris Rogers, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu chuỗi cung ứng tại S&P Global Market Intelligence cho biết.
Lạm phát cao hơn ở Mỹ sẽ làm giảm chi tiêu của người tiêu dùng và hạn chế khả năng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cắt giảm lãi suất. Trong cuộc họp chính sách tuần trước, Fed đã giữ nguyên lãi suất chính sách ở mức 4,25%-4,5% trong cuộc họp thứ năm liên tiếp.
Trong khi đó, chi tiêu tiêu dùng của người Mỹ giảm sút sẽ làm giảm nhu cầu tiếp tục tích trữ hàng hóa của các nhà bán lẻ Mỹ, từ đó có khả năng buộc các ngân hàng trung ương châu Á phải tăng cường hỗ trợ tài khóa hoặc hạ lãi suất trước Fed để duy trì tốc độ tăng trưởng trong nước.
Theo các nhà kinh tế của Citi, hiện tượng “front-loading” đặc biệt rõ ràng trong các mặt hàng điện tử như chip và máy tính do hạn chế về các trung tâm sản xuất thay thế. Điều này đã thúc đẩy sự bùng nổ hàng nhập khẩu từ Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc và Nhật Bản.
Nhưng sau một đợt tăng vọt kéo dài hàng tháng, có những dấu hiệu cho thấy sự gia tăng hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ do thuế quan sắp suy yếu.
Jimmy Ting, chủ tịch của công ty giao nhận vận tải Great World Logistics cho biết, xu hướng “front-loading” của các nhà nhập khẩu Mỹ đã phần nào giảm bớt.
Các nhà nhập khẩu đã nhận thấy sự thúc đẩy từ các quốc gia châu Á (không bao gồm Trung Quốc) trong việc vận chuyển hàng hóa đến Mỹ trước ngày 1/8 - thời điểm thuế quan đối ứng của Tổng thống Trump được ấn định có hiệu lực (hiện đã được đẩy sang ngày 7/8), nhưng các lô hàng gần đây đã chậm lại, đặc biệt là hàng bán lẻ.
"Đã có một lượng hàng bán lẻ tồn đọng cần vận chuyển trong tháng 5 và tháng 6, nhưng lượng tồn đọng đó đã được giải quyết", ông Jimmy Ting cho biết.
Một cuộc khảo sát của Liên đoàn Bán lẻ Quốc gia Mỹ (NRF) cho thấy 67% người mua sắm chuẩn bị cho năm học mới tính đến đầu tháng 7 đã bắt đầu mua sắm các mặt hàng cho năm học mới, thường bắt đầu vào tháng 9, tăng mạnh so với mức 55% của năm ngoái và là tỷ lệ cao nhất kể từ khi cuộc khảo sát bắt đầu vào năm 2018.
Nhìn chung, khoảng 2,4 triệu đơn vị tương đương 20 feet (TEU) dự kiến đã cập cảng Mỹ trong tháng 7, tăng 2,1% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, NRF dự kiến khối lượng nhập khẩu container sẽ giảm hai chữ số bắt đầu từ tháng 8 trước khi giảm xuống còn 1,7 triệu TEU vào tháng 11, mức thấp nhất kể từ tháng 4/2023.
Bên cạnh đó, giá cước vận chuyển giảm cũng cho thấy nhu cầu đang sụt giảm. Theo Chỉ số Container Thế giới của Drewry, giá cước giao ngay cho mỗi container 40 feet từ Thượng Hải đến Los Angeles đã giảm 55% từ 5.914 USD vào ngày 12/6 xuống còn 2.632 USD vào ngày 31/7.
"Chúng tôi dự kiến tình trạng “front-loading” sẽ hoàn toàn biến mất trong vài tháng tới", Alex Holmes, giám đốc khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Economist Intelligence Unit cho biết.
Bên cạnh đó, việc các nhà xuất khẩu hủy bỏ các đơn đặt hàng trước trước khi thuế quan của Tổng thống Trump có hiệu lực có thể dẫn đến tăng trưởng xuất khẩu theo chiều hướng kém khả quan đối với khu vực bắt đầu từ nửa cuối năm nay.
 |
Ước tính kim ngạch xuất khẩu ở một số quốc gia châu Á sụt giảm trong những tháng tới |
Theo dự báo của Economist Intelligence Unit, kim ngạch xuất khẩu của Malaysia sẽ giảm hơn 6% trong nửa cuối năm nay so với cùng kỳ năm trước và giảm 20% trong nửa đầu năm 2026, đây sẽ là một sự suy giảm mạnh so với mức tăng gần 14% trong nửa đầu năm nay.
"Đến một lúc nào đó, nhu cầu sẽ giảm và có thể giảm khá nhanh…Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu xuất khẩu ở một số nơi giảm từ 20% đến 30% vào đầu năm 2026", ông Alex Holmes nhận định.
Nhà kinh tế trưởng Sonal Varma và Si Ying Toh của Nomura cũng dự đoán tăng trưởng xuất khẩu của châu Á sẽ giảm hai chữ số trong nửa cuối năm. Sự sụt giảm từ “front-loading” cũng như nhu cầu tiêu dùng của Mỹ giảm sút do thuế quan tăng cao sẽ là cú sốc kép đối với các nhà xuất khẩu của châu Á.
Tuy nhiên, các thị trường châu Á phần lớn đã phớt lờ những rủi ro này. Kể từ khi Tổng thống Trump công bố áp thuế vào ngày 2/4, chỉ số Kospi của Hàn Quốc đã tăng 24%, trong đó các chỉ số chứng khoán chính ở Việt Nam tăng 13%, ở Đài Loan tăng 10% và ở Thượng Hải tăng 6%.
 |
Mức tăng của các chỉ số chứng khoán chính của châu Á kể từ ngày 2/4 |
Chi Lo, chiến lược gia thị trường cấp cao khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại BNP Paribas Asset Management cho biết ông lo ngại về sự lạc quan trên thị trường chứng khoán. "Nếu nhìn nhận vấn đề một cách lý trí, không có gì đáng để lạc quan cả", ông cho biết.
Với các thỏa thuận thương mại mà Tổng thống Trump đã ký kết, bao gồm các thỏa thuận với các nước châu Á, Mỹ đã có vòng đàm phán thứ ba với Trung Quốc tại Thụy Điển vào tuần trước. Trong khi nhà đàm phán của Trung Quốc tuyên bố rằng Mỹ và Trung Quốc đã đồng ý gia hạn thỏa thuận đình chiến thuế quan dự kiến hết hạn vào ngày 12/8 trong 90 ngày, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết Tổng thống Trump sẽ phải phê duyệt việc gia hạn này.
Bên cạnh đó, nhiều nhà phân tích tin rằng sự hưng phấn trên thị trường chứng khoán châu Á có thể che khuất những chi phí kinh tế tiềm ẩn trong tương lai.
Nhà phân tích Chris Rogers từ S&P Global Market Intelligence cho biết nhiều công ty đã chuyển trọng tâm từ quản lý hàng tồn kho sang điều chỉnh giá, có khả năng dẫn đến lạm phát cao hơn. Và có một số công ty đã tăng giá khoảng 10%-15% đối với các mặt hàng nhập khẩu, và ông dự kiến giá hàng tiêu dùng bền vững nói chung có thể tăng khoảng 5% trong 18 tháng tới.
"Tác động thực sự của sự sụt giảm thương mại sẽ lan tỏa đến thị trường đầu tư và lao động…Các ngân hàng trung ương chưa thực sự đẩy nhanh chu kỳ nới lỏng tiền tệ. Tôi cho rằng họ cần phải nỗ lực hơn nữa để bắt kịp”, ông Alex Holmes nhận định.
Tuy nhiên, không phải tất cả các nhà phân tích đều dự đoán xuất khẩu từ châu Á sẽ giảm mạnh, do nhu cầu chi tiêu của người tiêu dùng Mỹ vẫn còn mơ hồ.
Frederic Neumann, chuyên gia kinh tế trưởng khu vực châu Á tại HSBC cho biết ông thấy ít dấu hiệu tích trữ hàng hóa tại Mỹ, ngoại trừ một số lĩnh vực như điện tử và dược phẩm. Người tiêu dùng Mỹ có thể đã mua ô tô sớm hơn dự định để tránh giá tăng cao khi thuế quan có hiệu lực.
"Mọi người đều nói về hiện tượng “front-loading”, nhưng vẫn còn thiếu yếu tố tồn kho ở đây", ông cho biết.
Theo Cục Thống kê Dân số Mỹ, hàng tồn kho của các nhà sản xuất đã tăng 1,2% từ tháng 1 đến tháng 5, trong khi hàng tồn kho của các nhà bán lẻ hầu như không thay đổi trong năm nay.
Theo ước tính của HSBC, đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, chỉ khoảng 4% được đưa vào kho ngoại quan (bonded warehouse) của Hải quan Mỹ, mà tại đó các công ty kinh doanh hàng hoá có thể lưu giữ hàng hóa mà không phải trả thuế ngay lập tức.
"Nếu không có quá nhiều hàng hóa được “front-loading”, thì thực tế đã không có sự giảm tốc đáng kể trong xuất khẩu sang Mỹ…Có thể nhu cầu tiêu dùng cơ bản ở Mỹ mạnh hơn dự kiến và xuất khẩu sẽ không rơi xuống vực thẳm”, chuyên gia kinh tế Frederic Neumann cho biết.
