Sôi động phát hành trái phiếu chuyển đổi
Kết thúc đợt chào bán ngày 18/8/2025, Công ty cổ phần Đầu tư Hạ tầng Kỹ thuật TP.HCM (mã CII) đã phát hành thành công 20 triệu trái phiếu, huy động 2.000 tỷ đồng. Đây là lô trái phiếu CII425001, được chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông, không có tài sản bảo đảm, không kèm chứng quyền, kỳ hạn 10 năm. Lãi suất cố định trong 4 kỳ đầu là 10%/năm, sau đó thả nổi theo mức 3,5%/năm cộng với lãi suất tham chiếu tiết kiệm cá nhân kỳ hạn 12 tháng của Vietcombank.
Việc chuyển đổi sẽ được thực hiện trong 9 đợt, từ 25/1/2027 đến ngày đáo hạn. Ở đợt chuyển đổi thứ 9, trái chủ bắt buộc chuyển toàn bộ trái phiếu thành cổ phần phổ thông. Tỷ lệ chuyển đổi là 1:8 (mỗi trái phiếu đổi thành 8 cổ phiếu), với giá chuyển đổi 12.500 đồng/cổ phiếu, thấp hơn gần 20% so với thị giá hiện tại.
Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên, ông Lê Quốc Bình - Tổng giám đốc CII cho biết, Công ty phát hành trái phiếu chuyển đổi với kỳ vọng lợi nhuận dự án đầu tư cao hơn chi phí huy động vốn.
Trên thị trường, CII là một trong những doanh nghiệp tích cực nhất trong phát hành trái phiếu chuyển đổi. Đến cuối năm 2024, CII còn dư nợ 2 mã trái phiếu CII424002 (2.811,2 tỷ đồng) và CII42013 (14,96 tỷ đồng). Bước sang năm 2025, Công ty tiếp tục thông qua kế hoạch phát hành 2 gói trái phiếu chuyển đổi, gồm gói 1 tối đa 2.000 tỷ đồng và gói 2 tối đa 2.500 tỷ đồng.
Trái phiếu chuyển đổi mang lại cho nhà đầu tư lựa chọn kép: hoặc giữ lãi suất an toàn, hoặc chuyển đổi để đón cơ hội tăng giá.
Tương tự, tại Đại hội đồng cổ đông bất thường tháng 8/2025, Công ty cổ phần Tập đoàn Đầu tư Địa ốc No Va (Novaland, mã NVL) đã thông qua phương án tái cơ cấu nợ và củng cố tài chính.
Theo đó, Novaland dự kiến phát hành gần 320 triệu cổ phiếu (tương đương 16,4% lượng cổ phiếu đang lưu hành) để hoán đổi khoản nợ hơn 8.719 tỷ đồng. Trong đó, Công ty sẽ phát hành 151.850.054 cổ phiếu với giá 40.000 đồng/cổ phiếu nhằm hoán đổi toàn bộ dư nợ gốc của 13 mã trái phiếu, có tổng giá trị 6.074 tỷ đồng, phát hành trong năm 2021-2022 và đáo hạn chủ yếu trong giai đoạn 2023-2025. Việc hoán đổi sẽ được thương lượng với trái chủ, dự kiến thực hiện trong năm 2026.
Gần đây, Công ty cổ phần TCO Holdings (mã TCO) cũng hoàn tất phát hành 260 tỷ đồng trái phiếu chuyển đổi riêng lẻ, kỳ hạn 1 năm, lãi suất 9%/năm. Đối tượng mua là hai cổ đông hiện hữu. Nguồn vốn huy động dùng để trả trước các khoản vay cá nhân phục vụ mua Tòa nhà Enterprise Tower, vốn vay đáo hạn vào giữa năm 2026, lãi suất phổ biến ở mức 10%/năm.
Một số doanh nghiệp hướng đến đối tượng phát hành là cổ đông hiện hữu. Chẳng hạn, Công ty cổ phần Thành Thành Công - Biên Hòa (mã SBT) đang chào bán gần 5 triệu trái phiếu chuyển đổi (giá trị gần 500 tỷ đồng), kỳ hạn 1 năm, lãi suất 9,5%/năm. Toàn bộ số tiền thu được sẽ dùng để thanh toán khoản vay từ công ty con là Công ty cổ phần Hàng tiêu dùng Biên Hòa.
Quyền mua trái phiếu được phân bổ cho cổ đông phổ thông theo tỷ lệ 16,291:100. Khi đáo hạn, trái phiếu có thể chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông, không bị hạn chế chuyển nhượng, với giá bằng 80% bình quân giá đóng cửa của cổ phiếu SBT trong 30 phiên gần nhất.
Trước đó, tháng 3/2025, Công ty cổ phần Vận tải và Xếp dỡ Hải An (mã HAH) đã phát hành 8,55 triệu cổ phiếu để chuyển đổi 203 trái phiếu mã HAH42401 với tỷ lệ 1:42.124,8. Giá chuyển đổi là 23.739 đồng/cổ phiếu. Sau phát hành, số lượng cổ phiếu lưu hành của Công ty tăng từ 121,34 triệu lên 129,89 triệu đơn vị, vốn điều lệ đạt 1.298,9 tỷ đồng.
“Lối thoát” cho doanh nghiệp, cơ hội cho nhà đầu tư
Trái phiếu chuyển đổi cho phép nhà đầu tư chuyển đổi một phần hoặc toàn bộ thành cổ phiếu theo điều kiện đã thỏa thuận (thời gian, tỷ lệ, giá chuyển đổi). Đây là công cụ lai ghép giữa nợ và vốn chủ sở hữu: vừa mang đặc điểm trái phiếu (thu nhập cố định từ lãi suất), vừa mang đặc điểm cổ phiếu (cơ hội tăng giá trị khi chuyển đổi).
Đối với doanh nghiệp, lợi ích là huy động vốn trong ngắn hạn, đồng thời có khả năng chuyển đổi nợ trái phiếu thành vốn chủ sở hữu, qua đó giảm áp lực trả nợ và cải thiện bảng cân đối kế toán. Với nhà đầu tư, trái phiếu chuyển đổi mang lại lựa chọn kép: nếu giá cổ phiếu tăng, có thể chuyển đổi để hưởng lợi; nếu giá không thuận lợi, vẫn giữ trái phiếu để nhận lãi suất cam kết.
Tuy nhiên, khi chuyển đổi, nhà đầu tư từ vị thế nắm giữ trái phiếu an toàn hơn sẽ trở thành cổ đông, đối diện với rủi ro biến động giá. Nếu kết quả kinh doanh kém khả quan, cổ phiếu sụt giảm có thể làm hiệu quả đầu tư đi xuống. Ngoài ra, lượng lớn cổ phiếu được phát hành thêm cũng gây áp lực pha loãng và ảnh hưởng đến lợi ích của cổ đông hiện hữu.
Trường hợp của CII là ví dụ rõ nét. Đầu năm 2024, Công ty phát hành 2.800 tỷ đồng trái phiếu chuyển đổi với giá 10.000 đồng/cổ phiếu, thấp hơn đáng kể so với thị giá 18.000 đồng/cổ phiếu thời điểm đó. Một năm sau, hơn 80% lượng trái phiếu đã được chuyển đổi thành 228 triệu cổ phiếu. Khi ấy, cổ phiếu CII giao dịch ở mức 13.700 - 14.000 đồng/cổ phiếu, giúp trái chủ đạt lợi nhuận 37 - 40% nếu bán ra, cộng thêm 10% lãi suất trước đó, tổng lợi nhuận đạt khoảng 47% - 50% chỉ sau 1 năm.
Tuy vậy, việc phát hành thêm 228 triệu cổ phiếu (tăng 70% lượng lưu hành) đã tạo áp lực chốt lời mạnh, khiến giá CII cả năm 2024 giảm từ 18.000 đồng/cổ phiếu xuống 14.000 đồng/cổ phiếu. Thanh khoản cũng tăng đột biến, riêng ngày đầu giao dịch cổ phiếu chuyển đổi đạt gần 32 triệu đơn vị, với giá giảm gần 5%. Sau đó, khối lượng giao dịch bình quân duy trì ở mức cao 8,7 triệu đơn vị/phiên, gấp 2,3 lần giai đoạn trước.
Có thể thấy, phát hành trái phiếu chuyển đổi hoặc chuyển trái phiếu thành cổ phiếu đang trở thành “lối thoát hiểm” cho nhiều doanh nghiệp chịu áp lực trả nợ. Thay vì phải trả gốc và lãi trái phiếu, doanh nghiệp sẽ “nhẹ gánh” khi nợ được chuyển thành vốn chủ sở hữu. Điều này không chỉ cải thiện dòng tiền, mà còn góp phần “làm đẹp” bảng cân đối kế toán.
