Kho dữ liệu chung: Lợi ích lớn

Cơ sở để tính phí sản phẩm bảo hiểm

Dự thảo Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi) đang trong giai đoạn hoàn tất đã bổ sung quy định về hệ thống cơ sở dữ liệu thông tin thị trường bảo hiểm.

Việc luật hóa yêu cầu thành lập cơ sở dữ liệu chung ngành bảo hiểm được nhận định sẽ góp phần tăng cường bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên mua bảo hiểm.

Ngoài ra, cơ sở dữ liệu thống kê chung và chính thống còn phục vụ công tác quản lý, giám sát thị trường, xây dựng cơ chế chính sách, xây dựng sản phẩm bảo hiểm, mức phí sàn bảo hiểm, phương pháp định phí bảo hiểm, phương pháp trích lập dự phòng nghiệp vụ...

Theo Bộ Tài chính, thời gian qua có tình trạng một số sản phẩm bảo hiểm được thiết kế phi kỹ thuật, phí bảo hiểm chưa tương xứng với quyền lợi bảo hiểm, nên quyền lợi của khách hàng cá nhân tham gia bảo hiểm đôi khi chưa được đảm bảo, từ đó hạn chế sự phát triển lành mạnh của thị trường bảo hiểm, ảnh hưởng đến khả năng thanh toán của doanh nghiệp. Kho dữ liệu chung sẽ là cơ sở để tính phí sản phẩm bảo hiểm một cách chính xác.

Thực tế, Bộ Tài chính đã ban hành quy tắc, điều khoản, biểu phí của các sản phẩm bảo hiểm thuộc các lĩnh vực có ảnh hưởng đến an sinh xã hội (bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, bảo hiểm cháy nổ...); phê chuẩn quy tắc, điều khoản, biểu phí của các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe.

Phương thức quản lý, giám sát các sản phẩm bảo hiểm như vậy là kinh nghiệm tại nhiều quốc gia trên thế giới.

Tuy nhiên, để giảm thiểu thời gian thực hiện các thủ tục hành chính, tăng quyền tự chủ, linh hoạt của doanh nghiệp, hạn chế việc can thiệp sâu vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, phù hợp với thông lệ quốc tế, Bộ Tài chính cần có một tổ chức hỗ trợ cơ quan quản lý, giám sát bảo hiểm thực hiện một phần công việc như định kỳ rà soát và đề xuất mức phí sàn tương ứng với quyền lợi bảo hiểm tối thiểu.

Kinh doanh bảo hiểm là việc công ty bảo hiểm chấp nhận rủi ro xảy ra đối với các tổ chức, cá nhân hoạt động trong tất cả ngành nghề, lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội. Vì vậy, kinh doanh bảo hiểm là ngành nghề kinh doanh dựa trên nguồn cơ sở dữ liệu thống kê của nhiều đối tượng bảo hiểm thuộc các ngành nghề khác nhau.

Đối với cơ quan quản lý, tại nhiều quốc gia, hệ thống dữ liệu của bảo hiểm (đặc biệt các thông tin thống kê đã được tập hợp, phân loại theo các tiêu thức sẵn có) là căn cứ có giá trị cao cho công tác hoạch định chính sách vĩ mô, quản lý, giám sát thị trường.

Ngăn ngừa trục lợi

Hiện tại, công tác tính phí bảo hiểm, quản lý rủi ro, phòng chống trục lợi... của các doanh nghiệp bảo hiểm hầu hết đều căn cứ vào số liệu thống kê riêng lẻ của từng doanh nghiệp.

Riêng đối với loại hình bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, mặc dù đã có phần mềm thu thập cơ sở dữ liệu chung của các doanh nghiệp bảo hiểm, song tính cập nhật của số liệu chưa cao, còn thiếu nhiều trường dữ liệu quan trọng (trước đây, hệ thống này do Hiệp hội Bảo hiểm quản lý, khai thác, nay đã chuyển về Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm).

Thị trường bảo hiểm Việt Nam hiện chưa xây dựng được kho cơ sở dữ liệu thống kê chung, có mức độ tin cậy cao, có khả năng lưu giữ được số liệu lịch sử, cập nhật kịp thời, toàn diện số liệu của các ngành kinh tế - xã hội.

Mặt khác, pháp luật chưa có quy định và chế tài rõ ràng về trách nhiệm của các doanh nghiệp bảo hiểm trong việc cung cấp các thông tin liên quan đến khách hàng cho cơ quan quản lý, nên các doanh nghiệp bảo hiểm không có cơ sở, định hướng trong việc cung cấp thông tin hình thành cơ sở dữ liệu chung.

Do đó, thị trường chưa có dữ liệu về mặt bằng chung để so sánh, đánh giá chất lượng sản phẩm bảo hiểm, phòng chống trục lợi bảo hiểm, công tác quản trị rủi ro của các doanh nghiệp bảo hiểm...

Thực tế, thời gian qua đã xảy ra các vụ tranh chấp bảo hiểm giữa bên bán bảo hiểm với bên mua bảo hiểm, mà theo các chuyên gia trong ngành, chính vì thiếu một trung tâm dữ liệu chung nên nhà bảo hiểm không thể nắm rõ lịch sử mua bảo hiểm (đang mua tại các công ty bảo hiểm nào, giá trị bảo hiểm ra sao…) cũng như lịch sử bồi thường bảo hiểm của khách hàng, điều này dẫn đến hệ lụy là có thể bán nhầm cho cả khách hàng có động cơ trục lợi (mắc bệnh rồi mới mua, không khai báo tình trạng thật của bệnh...).

Nếu hệ thống cơ sở dữ liệu chung có đầy đủ thông tin như số hợp đồng bảo hiểm đã ký, quyền lợi bảo hiểm của từng hợp đồng, số lần chi trả bảo hiểm..., sẽ giúp loại bớt khách hàng xấu (những khách hàng từng có hành vi gian dối, trục lợi bảo hiểm, hay khách hàng có lịch sử bồi thường cao) ngay từ ban đầu.

Ở nhiều quốc gia trên thế giới, ngành bảo hiểm đều có trung tâm dữ liệu chung, phục vụ cho cơ quan quản lý, giám sát thị trường và các chủ thể tham gia thị trường. Tại Việt Nam, xu thế phát triển của thị trường bảo hiểm đòi hỏi phải xây dựng cơ sở dữ liệu thống kê chung.

Theo dự thảo, các doanh nghiệp bảo hiểm có trách nhiệm tham gia và cung cấp thông tin theo yêu cầu của Bộ Tài chính để xây dựng kho dữ liệu thống kê chung.

Theo dự thảo Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi), các doanh nghiệp bảo hiểm có trách nhiệm tham gia và cung cấp thông tin theo yêu cầu của Bộ Tài chính.

Cơ quan này sẽ xây dựng cơ sở kho dữ liệu thống kê chung, có mức độ tin cậy cao về số liệu thị trường bảo hiểm và của các ngành kinh tế - xã hội để thống kê và dự báo thị trường bảo hiểm, đáp ứng yêu cầu quản lý, giám sát trên cơ sở rủi ro và phòng chống gian lận bảo hiểm, xây dựng mức phí sàn, thẩm định phương pháp định phí bảo hiểm, phương pháp trích lập dự phòng nghiệp vụ, thẩm định các yếu tố trong công thức tính toán vốn trên cơ sở rủi ro của các doanh nghiệp bảo hiểm, hỗ trợ doanh nghiệp bảo hiểm trong phòng chống gian lận, trục lợi bảo hiểm.

Thời gian đầu, có thể có những quan ngại liên quan đến tính đầy đủ, cập nhật, bảo mật của kho dữ liệu, nhưng về phía công ty bảo hiểm, kho này được Bộ Tài chính kỳ vọng sẽ giúp các công ty bảo hiểm tiết kiệm chi phí trong phòng chống trục lợi, nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.

Với cách làm nhỏ giọt, mạnh ai nấy làm như trước đây, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ tốn nhiều chi phí trong việc phòng chống trục lợi và gian lận bảo hiểm, chi phí trong việc tìm kiếm thông tin để xây dựng, thiết kế và tính phí đối với các sản phẩm bảo hiểm, nhất là các sản phẩm mới.