Khổ với đôla hai giá

Không nên để vi phạm pháp luật kéo dài

PGS.TS Trần Hoàng Ngân (thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ)

Trong điều kiện bình thường, có thể chấp nhận chênh lệch giá do ngân hàng (NH) niêm yết và giá tại thị trường tự do khoảng vài chục đồng/USD. Khi chênh lệch này tăng trên 100 đồng là không bình thường. Thế nhưng, khoản chênh này đã tăng đến cả ngàn, thậm chí trên 2.000 đồng là bất bình thường.

Điều đáng lo ngại là tỷ giá chợ đen không chỉ giao dịch với USD tiền mặt mà đã len lỏi vào ngay hệ thống NH, thậm chí trở thành tỷ giá định hướng cho doanh nghiệp và NH giao dịch. Tỷ giá ngoài thị trường tự do tăng bao nhiêu thì giá giao dịch thực giữa các NH tăng bấy nhiêu. Từ đó, tỷ giá do NH niêm yết theo đúng quy định của NH Nhà nước chỉ còn là hình thức.

Nếu cứ duy trì tình trạng này, việc hạch toán của doanh nghiệp và nền kinh tế sẽ bị méo mó, không trung thực. Mua USD giá 21.500 đồng nhưng lại hạch toán 19.500 đồng, còn lại phải hạch toán dưới các hình thức khác.

Kéo dài tình trạng này, vô tình đã đẩy các doanh nghiệp vào tình trạng vi phạm pháp luật. Bởi luật pháp quy định doanh nghiệp và NH phải mua bán USD trong biên độ và tỷ giá liên NH do NH Nhà nước quy định.

Chúng ta không thể mặc nhiên thừa nhận tình trạng USD hai, ba giá. Theo tôi, NH Nhà nước cần phải áp dụng các biện pháp, hành chính hoặc kinh tế, để thu hẹp chênh lệch giữa tỷ giá niêm yết và tỷ giá thực giao dịch, để NH và doanh nghiệp có thể giao dịch theo đúng tỷ giá do NH niêm yết.

NH Nhà nước cần phải can thiệp mạnh tay, nhất là với thị trường vàng, vì thị trường vàng đang dẫn dắt giá USD tại thị trường tự do, từ đó tác động đến giá USD giao dịch tại các NH.

Trên thực tế lượng USD giao dịch trên thị trường tự do không quá lớn, nhưng do NH Nhà nước cứ để giá vàng kéo giá USD tại thị trường tự do mãi, việc cho nhập vàng không mạnh tay, từ đó tạo ra tâm lý giá USD sẽ tăng lan tỏa cả vào hệ thống NH...

Tỷ giá, lãi suất gây sức ép tăng giá

Ông Võ Quốc Thắng (chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân trẻ Viêt Nam)

Tỷ giá tăng giúp hạn chế nhập khẩu, đặc biệt là nhập khẩu hàng tiêu dùng, nhưng nó cũng đang gây khó cho doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Doanh nghiệp không thể chủ động được trong hạch toán công nợ cũng như thanh toán hàng hóa nhập khẩu.

Đặc biệt, tỷ giá USD biến động ảnh hưởng đến một số dự án đầu tư, nhất là đầu tư máy móc, thiết bị sản xuất vì hầu hết đều phải nhập và trả bằng ngoại tệ.

Không chỉ tỷ giá, doanh nghiệp còn chịu gánh nặng lãi suất. Gần đây lãi suất tăng đột biến, doanh nghiệp vừa và nhỏ vốn đã khó tiếp cận được vốn nay phải chịu lãi suất cao càng khiến chi phí tăng đột biến. Chi phí tăng ngay thời điểm doanh nghiệp chuẩn bị hàng phục vụ tết, như vậy làm sao có thể giữ giá để cùng Nhà nước bình ổn thị trường.

Tình hình này kéo dài buộc doanh nghiệp phải điều chỉnh kế hoạch sản xuất kinh doanh, lại tạo cơ hội cho hàng ngoại, càng đẩy tình trạng lạm phát và nhập siêu tăng lên.

Đình đốn sản xuất

Ông Phạm Chí Cường (chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam)

Các doanh nghiệp thép trong nước mới chủ động được 60% nguồn phôi thép sản xuất, phần còn lại phải nhập khẩu. Lãi suất và tỷ giá cùng tăng thì doanh nghiệp buộc phải tăng giá nhưng không phải lúc nào cũng bán được. Không thể phủ nhận có tình trạng đình đốn sản xuất.

Khó bán USD theo giá niêm yết

Đại diện một doanh nghiệp xuất khẩu

Chúng tôi có nguồn thu USD từ xuất khẩu, đúng ra phải bán cho NH theo đúng giá niêm yết. Thế nhưng, khi thị trường đều theo tỷ giá thị trường tự do thì chúng tôi cũng không thể đứng ngoài cuộc.

Sẽ khó cho người quyết định bán USD cho NH theo giá niêm yết vì khi đó những bộ phận khác trong công ty sẽ đặt câu hỏi có vấn đề gì mới bán theo giá niêm yết. Giả sử với 1 triệu USD, chúng tôi bán cho NH theo giá niêm yết chỉ được 19,5 tỷ đồng nhưng bán theo giá 21.500 đồng thì sẽ được đến 21,5 tỷ đồng, giúp đơn vị tăng được lợi nhuận.

 Hơn nữa, chúng tôi cũng cần phải bán USD theo giá cao để bù đắp chi phí đang tăng mạnh. Có hai khoản tăng, đó là lãi suất và giá hàng hóa - dịch vụ. Hầu hết các loại nguyên vật liệu, dịch vụ đều tăng do các đơn vị đã tính theo tỷ giá 21.500 đồng/USD. Vì vậy việc bán USD theo giá cao cũng là cách để chúng tôi bù đắp khoản chi phí tăng thêm nhằm đảm bảo duy trì được lợi nhuận của doanh nghiệp.

Phải tăng giá đón đầu

Một doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu

Giá USD tăng cao, lại khó mua, chỉ có thể mua theo giá thị trường tự do buộc doanh nghiệp phải tăng giá bán và mức tăng đó đã lan tỏa vào giá hàng hóa tiêu dùng. Giá USD tăng liên tục, hôm nay 21.000 đồng thì mươi ngày sau đã là 21.500 đồng/USD buộc chúng tôi phải tăng giá đón đầu, nếu không sẽ bị lỗ.

Giả sử ngay thời điểm phải trả 21.000 đồng/USD, chúng tôi đã phải kê giá bán lên theo tỷ giá 21.500 đồng/USD. Nay con số này cũng đã bị vượt qua. Doanh nghiệp nào cũng thế, trách chi giá cả không tăng. Chúng tôi muốn tỷ giá ổn định, có tăng cũng phải có lộ trình và rõ ràng thì mới có thể ổn định được giá bán. Một khi doanh nghiệp tính toán và ổn định được giá thành trong một thời gian dài thì giá cả bớt nhấp nhổm.

Doanh nghiệp nào được mua ngoại tệ theo giá niêm yết?

Ông Nguyễn Hoàng Minh, phó giám đốc NH Nhà nước TP. HCM, cho biết, 14 doanh nghiệp kinh doanh các mặt hàng thiết yếu theo chương trình bình ổn giá của UBND TP. HCM là Công ty CP Giấy Sài Gòn, Công ty TNHH Thành Tài, Công ty Huỳnh Gia Huynh Đệ, Công ty Cơ điện lạnh Vạn Trường Phát, Công ty TNHH Hòa Bình, Tổng công ty Công nghiệp Sài Gòn, Công ty Thiên Hòa (cơ khí chế tạo máy), Công ty CP Sữa Việt Nam, Công ty Thành Thành Công, Công ty Thiên Lộc, Công ty CP Vật tư nông nghiệp, Công ty CP Hà Anh, Công ty Nông sản, Công ty Nguyên Phan. Hầu hết mục đích mua ngoại tệ là để nhập máy móc thiết bị, nguyên vật liệu sản xuất, Công ty Thành Thành Công nhập đường để tăng nguồn cung cho thị trường trong nước.

Tổng số ngoại tệ doanh nghiệp đề xuất là 12 triệu euro và hơn 102,88 triệu USD. Trong số đó Công ty CP Sữa VN đề nghị được hỗ trợ 57 triệu USD.

Theo đại diện NH Nhà nước TP. HCM, đến nay các NH nơi các doanh nghiệp này mở tài khoản đã gửi báo cáo phản hồi về NH Nhà nước TP.HCM, trong đó đa số NH cho biết sẵn sàng đáp ứng đủ ngoại tệ để những doanh nghiệp này mua nguyên vật liệu, máy móc thiết bị sản xuất theo đúng giá niêm yết.

Một số NH cho biết, đang tìm nguồn ngoại tệ để bán cho doanh nghiệp. Quá trình bán sẽ căn cứ theo tiến độ cần thanh toán của doanh nghiệp.

Theo đại diện Sở Công thương TP. HCM, 14 doanh nghiệp được nơi này đề xuất NH Nhà nước ưu tiên giải quyết bán ngoại tệ thuộc nhiều ngành nghề sản xuất khác nhau trên địa bàn TP và đang có nhu cầu nhập khẩu thiết bị máy móc, nguyên vật liệu sản xuất...

Theo ông Nguyễn Văn Lai - Giám đốc Sở Công thương, trước đó sở đã có văn bản gửi đến các hiệp hội, tổ chức doanh nghiệp và thu thập ý kiến của các doanh nghiệp trong cuộc họp công tác định kỳ hằng tháng của TP nhằm ghi nhận lại phản ảnh tình hình khó khăn trong tiếp cận nguồn ngoại tệ.

Được mua ngoại tệ theo giá NH niêm yết, doanh nghiệp tiết kiệm được cả ngàn đồng/USD.