Hai thay đổi lớn, ưu việt của Luật Thuế GTGT mới
Hoàn thuế GTGT luôn là vấn đề được doanh nghiệp quan tâm, bởi việc được hoàn thuế đồng nghĩa với việc có thêm dòng tiền để tái sản xuất - kinh doanh. Từng có thời gian dài phụ trách lĩnh vực chính sách hoàn thuế, bà đánh giá như thế nào về chính sách này hiện nay?
Chính sách hoàn thuế GTGT là thông lệ chung của các quốc gia có áp dụng luật thuế, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp có thêm nguồn vốn tái đầu tư, đồng thời khuyến khích phát triển các ngành nghề được nhà nước ưu tiên.
Tại Việt Nam, ngay từ khi Luật Thuế GTGT năm 1998 (có hiệu lực từ 1999) được ban hành đã có quy định hoàn thuế đối với các trường hợp: xuất khẩu, đầu tư, lũy kế âm thuế GTGT liên tiếp 3 tháng chưa khấu trừ hết, tổ chức lại doanh nghiệp, giải thể, phá sản hoặc chấm dứt hoạt động còn số thuế chưa khấu trừ hết.
Với Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15, nhiều điểm sửa đổi quan trọng đã được bổ sung, trong đó có hai thay đổi được coi là ưu việt:
Thứ nhất, bổ sung quy định hoàn thuế đối với dự án đầu tư mở rộng - vốn là điểm nghẽn tồn tại nhiều năm. Trước đây, Luật số 106/2016/QH13 chỉ cho phép hoàn thuế đối với dự án đầu tư mới, khiến hoạt động mở rộng sản xuất, đổi mới công nghệ gặp khó khăn. Với Luật số 48/2024/QH15, vướng mắc này được tháo gỡ, giúp doanh nghiệp đã đầu tư hiệu quả có thể tiếp tục mở rộng quy mô, nâng cao hiệu suất, đổi mới dây chuyền và máy móc. Đây là điểm thay đổi có ý nghĩa rất lớn.
Thứ hai, bổ sung trường hợp hoàn thuế cho doanh nghiệp sản xuất hàng thiết yếu, an sinh xã hội. Trước đây, nhiều mặt hàng thiết yếu áp dụng thuế suất GTGT đầu ra 5%, trong khi chi phí đầu vào lại chịu thuế suất 10%. Do không được khấu trừ hết, doanh nghiệp thường bị âm thuế GTGT với số tiền lớn nhưng không được hoàn. Luật số 48/2024/QH15 đã khắc phục bất cập này, cho phép hoàn phần thuế GTGT chưa khấu trừ hết.
Hai thay đổi lớn nói trên có ý nghĩa rất thiết thực trong khuyến khích đầu tư, xuất khẩu và sản xuất hàng thiết yếu.
 |
Hoàn thuế GTGT sẽ thuận lợi và nhanh gọn hơn nếu doanh nghiệp chủ động chuẩn bị hồ sơ, chứng từ ngay từ đầu |
Doanh nghiệp đón nhận tích cực
Trong thời gian qua, các doanh nghiệp đã đón nhận hai điểm mới này như thế nào?
Các doanh nghiệp đang triển khai dự án mở rộng đến thời điểm Luật số 48/2024/QH15 có hiệu lực sẽ được chuyển tiếp, thuộc diện được hoàn thuế, vì vậy họ rất phấn khởi. Nhiều doanh nghiệp đã rà soát lại toàn bộ hồ sơ đầu tư để chuẩn bị cho thủ tục hoàn thuế trong thời gian tới.
Đối với doanh nghiệp sản xuất hàng thiết yếu áp dụng thuế suất 5% đầu ra, họ cũng đang rà soát hồ sơ khai thuế để sẵn sàng hưởng chính sách ưu đãi này. Đây được coi là sự hỗ trợ quan trọng từ phía Nhà nước, giúp doanh nghiệp được hoàn số thuế GTGT đầu vào đã trả, bổ sung nguồn vốn cho tái đầu tư, mở rộng sản xuất - kinh doanh.
Thúc đẩy xuất khẩu, đầu tư, mở rộng tăng trưởng
Sau gần 20 năm áp dụng chính sách hoàn thuế GTGT, bà nhận định thế nào về hiệu quả thực tiễn của chính sách này?
Chính sách hoàn thuế GTGT mang tính đặc thù, nhằm hỗ trợ một số lĩnh vực trọng điểm, đóng vai trò là đòn bẩy tài chính cho doanh nghiệp.
Bản chất thuế GTGT là thuế gián thu: doanh nghiệp phải trả thuế khi mua hàng hóa, dịch vụ nhưng được khấu trừ hoặc hoàn lại khi bán ra. Nếu thuế GTGT đầu ra lớn hơn đầu vào, doanh nghiệp phải nộp thêm; ngược lại, nếu đầu ra nhỏ hơn đầu vào thì được chuyển tiếp khấu trừ cho các kỳ tiếp theo.
Với xuất khẩu, do áp dụng thuế suất 0%, doanh nghiệp không có đầu ra để bù trừ, dẫn đến tích lũy số thuế đầu vào ngày càng lớn. Chính sách hoàn thuế giúp doanh nghiệp được hoàn khoản thuế này.
Đối với các dự án đầu tư, bản chất là doanh nghiệp sẽ trả thuế GTGT lúc mua máy móc thiết bị xây dựng các công trình để đưa vào sản xuất hàng hóa trong giai đoạn đầu tư và sẽ được trừ thuế GTGT đã trả đó khi doanh nghiệp đưa công trình dự án đầu tư đi vào sản xuất, được bù trừ cho thuế hàng hóa, dịch vụ, sản phẩm bán ra từ dự án đầu tư đó.
Dự án đầu tư thường có thời gian dài, thuế GTGT đầu vào lớn, thời gian bù trừ có thể kéo dài hàng chục năm. Hoàn thuế trong giai đoạn đầu tư giúp doanh nghiệp nhanh chóng thu hồi vốn, giảm gánh nặng tài chính.
Hai chính sách này đã và đang thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động xuất khẩu, đầu tư sản xuất, tạo ra lợi ích cho cả doanh nghiệp và nền kinh tế. Tuy nhiên, để được hoàn thuế nhanh chóng, doanh nghiệp phải tuân thủ đầy đủ các điều kiện: hóa đơn, chứng từ hợp lệ; thanh toán không dùng tiền mặt; hợp đồng kinh tế rõ ràng; đúng quy định về tài chính, thuế.
Chủ động tuân thủ để hoàn thuế nhanh
Trong thực tiễn, doanh nghiệp thường gặp những thiếu sót, trở ngại nào khi làm thủ tục hoàn thuế GTGT?
Doanh nghiệp hoàn thuế phụ thuộc vào chứng từ do bên bán cung cấp. Nếu đối tác không tuân thủ pháp luật thuế (không kê khai, nợ thuế, bỏ trốn…), hồ sơ hoàn thuế của doanh nghiệp sẽ gặp trở ngại.
Ngược lại, một số doanh nghiệp đầu tư chưa tuân thủ đúng quy định pháp luật về đầu tư, đất đai, xây dựng, giấy phép, vốn điều lệ… dẫn đến vi phạm, làm hồ sơ hoàn thuế bị vướng. Vì vậy, doanh nghiệp cần chủ động ngay từ đầu: tuân thủ đúng quy định khi lập phương án đầu tư, phương án sản xuất; chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, giấy tờ theo yêu cầu; nếu có vướng mắc cần xử lý trước khi gửi hồ sơ đề nghị hoàn thuế.
Bà có thể đưa ra lời khuyên cụ thể cho doanh nghiệp để việc hoàn thuế được thuận lợi?
Thứ nhất, chủ động kiểm soát hồ sơ, chứng từ ngay từ đầu, thường xuyên soát xét hóa đơn, hợp đồng, chứng từ thanh toán, nhất là với doanh nghiệp có kỳ hoàn thuế dài (đầu tư, vừa xuất khẩu vừa bán trong nước). Với doanh nghiệp xuất khẩu, cần đặc biệt lưu ý hợp đồng xuất khẩu, thanh toán quốc tế, khai báo hải quan.
Việc chủ động không chỉ tốt cho hoàn thuế mà còn tuân thủ các quy định, hồ sơ với các số liệu hoàn toàn khớp đảm bảo tránh bị giải trình, kiểm tra, thủ tục hoàn thuế nhanh gọn.
Thứ hai, lựa chọn đối tác uy tín, đáng tin cậy, nhằm hạn chế rủi ro về chứng từ và nghĩa vụ thuế.
Cần sự hỗ trợ từ cơ quan thuế
Theo bà, cơ quan thuế cần có thêm cải cách gì để quá trình hoàn thuế thuận lợi hơn cho doanh nghiệp?
Doanh nghiệp luôn mong muốn tuân thủ tốt nhưng cũng cần sự hỗ trợ kịp thời. Cơ quan thuế đã áp dụng phương pháp quản lý rủi ro, phân loại doanh nghiệp theo mức độ tuân thủ. Nếu công khai danh sách này, doanh nghiệp có thể tham khảo để lựa chọn đối tác phù hợp, giảm rủi ro về hồ sơ hoàn thuế.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp hoàn thuế cũng mong muốn cơ quan thuế cung cấp thông tin về việc đối tác đã kê khai nộp thuế hay chưa, có nợ thuế không… để chủ động loại bỏ những khoản thuế không đủ điều kiện ra khỏi hồ sơ. Điều này vừa giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, vừa đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong thực hiện Luật Thuế GTGT mới.
