TS. Võ Trí Thành, chuyên gia kinh tế.
Luật số 68/2025 về quản lý và đầu tư vốn nhà nước đã được ban hành với nhiều quy định mới. Đảng và Chính phủ cũng đề cao vai trò quan trọng của kinh tế nhà nước và dự kiến có Nghị quyết về khu vực kinh tế này. Ông nhận xét gì về giai đoạn quan trọng hiện nay?
Vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước không còn nằm ở quy mô, mà phải thể hiện ở khả năng mở đường, kiến tạo và dẫn dắt phát triển, đặc biệt trong các lĩnh vực mới, đổi mới sáng tạo. Thay vì cạnh tranh với tư nhân trong các ngành thị trường phổ thông, kinh tế nhà nước cần tập trung vào các lĩnh vực mà tư nhân chưa sẵn sàng hoặc không đủ sức tham gia.
Trong tiến trình đổi mới ấy, cần phải khẳng định, chủ trương tách bạch quản lý hành chính nhà nước và quản lý vốn là đúng đắn. Thay vì cơ cấu quản lý vốn theo kiểu hành chính - nơi các bộ, ngành vừa sở hữu, vừa quản lý, vừa điều hành, thì cần thiết lập các đầu mối chuyên trách với chức năng rõ ràng, quản trị theo nguyên tắc thị trường.
Doanh nghiệp nhà nước cần được cổ phần hóa hoặc cơ cấu lại theo mô hình công ty đại chúng, áp dụng các thông lệ quản trị doanh nghiệp tốt nhất, chịu sự giám sát chặt chẽ của các tổ chức độc lập như kiểm toán, hội đồng quản trị không điều hành và báo cáo minh bạch ra công chúng.
Với sự ra đời của Luật số 68/2025, một số ý tưởng để thúc đẩy khu vực kinh tế nhà nước đã thể hiện như tư tưởng giám sát, chấp nhận rủi ro, đánh giá tính hiệu quả trong đầu tư... Tuy nhiên, cần có những hướng dẫn cụ thể hơn. Có lẽ nghị quyết về doanh nghiệp nhà nước đang được các cơ quan dự thảo có thể làm rõ hơn mong muốn ấy.
Ông nói rằng, chúng ta đang ở thời điểm của một cuộc chuyển mình mang tính cách mạng. Vậy cần có tâm thế như thế nào trong thời điểm bước ngoặt này?
Ở thời điểm bước ngoặt như hiện nay, mục tiêu cần xác định rõ không chỉ đơn thuần là tăng trưởng nhanh, hay thu nhập cao, mà còn phải bảo đảm tính bền vững. Trong một thế giới ngày càng định hình bởi chủ nghĩa đơn phương, chúng ta vừa phải bảo vệ lợi ích quốc gia, nâng cao năng lực tự cường, vừa phải duy trì sự cởi mở và tiếp tục hội nhập.
Với khu vực kinh tế nhà nước, cần tiếp tục tái cơ cấu, nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước theo cơ chế thị trường; tập trung nguồn lực từ cơ cấu lại vốn tại các doanh nghiệp không thuộc diện Nhà nước nắm giữ và các nguồn lực Nhà nước giao khác để đầu tư phát triển các doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn, các doanh nghiệp có hiệu quả cao.
SCIC đã tích cực tham gia quá trình tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, thoái vốn và đầu tư vốn vào nhiều doanh nghiệp, lĩnh vực quan trọng. Với thực tế hiện nay, việc tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước nên được tiếp tục như thế nào?
Tôi cho rằng, vẫn cần phát huy việc tách bạch chức năng sở hữu và quản lý hành chính tại các doanh nghiệp có vốn nhà nước, thúc đẩy việc chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu nhà nước tại các doanh nghiệp từ các bộ, ngành, địa phương về SCIC để tiếp tục quá trình sắp xếp, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước. Đồng thời, thúc đẩy chức năng đầu tư, phát huy hiệu quả nguồn lực từ khu vực kinh tế nhà nước.
Hiện nay là giai đoạn rất thuận lợi để doanh nghiệp mở rộng đầu tư. Định hướng của Đảng và Chính phủ cũng nhất quán với việc thúc đẩy cả khu vực kinh tế nhà nước và kinh tế tư nhân đổi mới sáng tạo và phát triển công nghiệp phụ trợ.
Như đã đề cập, chúng ta đang ở giai đoạn bước ngoặt cần có những điều chỉnh, thay đổi về mô hình tăng trưởng. Chiến lược dựa vào xuất khẩu và đầu tư đã phát huy hiệu quả trong giai đoạn vừa qua, nhưng nay cần được bổ sung những động lực tăng trưởng từ bên trong, để tạo ra nhiều việc làm hơn, với chất lượng cao hơn, đồng thời xây dựng lực lượng lao động có kỹ năng cùng nguồn vốn cần thiết để nắm bắt cơ hội mới.
