Lãi suất huy động có dư địa giảm thêm khoảng 0,5%/năm
Lãi suất tiền gửi tiết kiệm tiếp tục được các ngân hàng điều chỉnh giảm trong tháng 9/2023. Chẳng hạn, VPBank giảm tới 1%/năm lãi suất ở nhiều kỳ hạn, đưa lãi suất xuống sâu dưới mức 6%/năm. Lãi suất huy động kỳ hạn từ 6 - 13 tháng còn 5,5 - 5,8%/năm, thấp hơn trước khoảng 0,8 - 1%/năm. Lãi suất huy động kỳ hạn 15 - 36 tháng giảm từ 5,8%/năm xuống 5,1 - 5,4%/năm. Với kỳ hạn 1 - 3 tháng, lãi suất từ 4,4 - 4,75%/năm. Tại ACB, lãi suất huy động cao nhất 5,8%/năm áp dụng cho kỳ hạn gửi từ 6 tháng trở lên, với hình thức tiết kiệm trực tuyến.
Ngay cả với nhà băng quy mô nhỏ như VietABank, mức lãi suất huy động cao nhất cũng chỉ còn 6,4%/năm cho kỳ hạn 12 - 36 tháng. Ở kỳ hạn 6 tháng, NCB, SCB và PG Bank áp dụng lãi suất 6,3%/năm, GPBank là 5,7%/năm, OceanBank là 6%/năm. Khác với trước, lãi suất tiền gửi trực tuyến ở các ngân hàng không quá chênh lệch so với hình thức gửi tại quầy.
Giới phân tích cho rằng, dư địa để giảm lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước không còn nhiều và mặt bằng lãi suất tiết kiệm khó giảm sâu thêm.
Theo TS. Châu Đình Linh, Trường đại học Ngân hàng TP.HCM, dư địa để giảm lãi suất hiện đã thu hẹp, vì từ đầu năm đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã có 4 lần giảm lãi suất điều hành, tạo điều kiện để các ngân hàng thương mại giảm mạnh lãi suất huy động và cho vay xuống gần mức thấp nhất trong giai đoạn dịch Covid-19. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước còn ban hành Thông tư 02/2023/TT-NHNN cho phép các ngân hàng cơ cấu nợ, giữ nguyên nhóm nợ, nhằm hỗ trợ các khách hàng doanh nghiệp vượt qua khó khăn.
Hiện Ngân hàng Nhà nước đang đối diện với bài toán được và mất, bởi cơ quan này phải cùng lúc đảm nhận nhiều nhiệm vụ, mục tiêu và có những mục tiêu mang tính chất đánh đổi. Nếu hạ lãi suất có thể hỗ trợ doanh nghiệp, giúp khơi thông dòng vốn trong nền kinh tế, nhưng thách thức đến từ lạm phát, tỷ giá đang dần hiện hữu.
TS. Châu Đình Linh cho rằng, lạm phát vẫn là một mối lo, bởi kinh tế thế giới chưa phục hồi, giá dầu tăng, giá nguyên vật liệu tăng khiến áp lực lạm phát đối với Việt Nam có thể tăng trong thời gian tới. Đối với tỷ giá, lãi suất tại Việt Nam giảm, trong khi các nước vẫn thắt chặt chính sách tiền tệ, tăng lãi suất, dẫn đến chênh lệch lãi suất giữa nội tệ và ngoại tệ nới rộng. Theo đó, dòng vốn ngoại có thể dịch chuyển đến những nơi có lãi suất cao hơn, từ đó ảnh hưởng trực tiếp tới tỷ giá.
TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng nhận định, lãi suất huy động sẽ tiếp tục giảm, nhưng dư địa không còn nhiều, mức giảm từ nay đến cuối năm chỉ khoảng 0,5%/năm. Đồng thời, việc giảm lãi suất ở thị trường trong nước còn tùy thuộc vào tình hình thế giới. Nếu Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất vào tháng 9 này, thì Việt Nam khó giảm sâu lãi suất, vì tỷ giá có thể tăng, gây bất ổn thị trường ngoại hối.
Hiện lãi suất tiền gửi tiết kiệm đã trở về gần mức trước đại dịch Covid-19. Sở dĩ các ngân hàng giảm mạnh lãi suất huy động thời gian qua vì thanh khoản dồi dào. Trong khi đó, tín dụng tăng chậm, thậm chí dư nợ cho vay của hệ thống cuối tháng 7/2023 giảm so với cuối tháng 6. Tăng trưởng tín dụng đến ngày 29/8/2023 được cải thiện khi đạt 12,56 triệu tỷ đồng, tăng 5,33% so với cuối năm 2022, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức tăng 9,87% của cùng kỳ năm ngoái, cũng như mục tiêu cả năm 2023 tăng 14%.
Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) cho biết, mặt bằng lãi suất huy động 12 tháng trung bình hiện nay là 6,08%/năm, giảm 0,1%/năm so với cùng kỳ năm ngoái và giảm 2,35%/năm so với cuối năm 2022.
Lãi vay sẽ tiếp tục giảm
Với tác động của độ trễ chính sách và cam kết giảm lãi suất của các ngân hàng, mặt bằng lãi suất cho vay trong những tháng cuối năm 2023 có thể giảm 1,5 - 2%/năm.
Để cạnh tranh thị phần tín dụng, các ngân hàng thương mại đã chủ động điều chỉnh giảm lãi suất cho vay và triển khai nhiều gói tín dụng ưu đãi cho những nhóm khách hàng đặc thù.
Từ mức lãi suất cho vay tại nhiều ngân hàng lên đến 13 - 15%/năm cuối năm 2022, đầu năm 2023, hiện mặt bằng lãi suất cho vay đã giảm khá mạnh, nhưng chủ yếu vẫn trên ngưỡng 10%/năm. Vì thế, giới phân tích cho rằng, Ngân hàng Nhà nước nên vận dụng các công cụ chính sách tiền tệ, tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng kéo “hàng tồn kho huy động vốn” xuống bằng một số công cụ như điều chỉnh dự trữ bắt buộc, triển khai các nghiệp vụ thị trường mở linh hoạt. Đồng thời, các tổ chức tín dụng có thể dùng trái phiếu chính phủ thế chấp Ngân hàng Nhà nước để vay tiền, kéo lãi suất trên thị trường mở xuống thêm và thời gian vay trên thị trường mở kéo dài hơn, có thể cho vay 6 tháng, 1 năm. Hay Ngân hàng Nhà nước hỗ trợ các tổ chức tín dụng bằng cách cho phép dùng tài sản đảm bảo của người vay để vay tái cấp vốn.
BVSC nhận định, ngành ngân hàng sẽ tiếp tục hạ mặt bằng lãi suất cho vay, qua đó kích cầu tín dụng để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Mặt bằng lãi suất điều hành và lãi suất huy động hiện đã giảm gần tới mức thấp nhất trong giai đoạn dịch Covid-19, nên dư địa giảm thêm không còn nhiều. Nhưng nếu tín dụng tăng thấp, các ngân hàng thừa vốn buộc phải giảm thêm lãi suất huy động. Tuy vậy, lãi suất cho vay khó giảm sâu tương ứng với lãi suất huy động.
Thực tế, sau chỉ đạo bằng văn bản của cơ quan quản lý mới đây, các ngân hàng cam kết giảm lãi suất cho vay từ 0,2 - 2,5%/năm trong 6 tháng cuối năm 2023, tùy đối tượng khách hàng và lĩnh vực. PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia tài chính - ngân hàng dự báo, mặt bằng lãi suất cho vay từ nay đến cuối năm sẽ giảm từ 1,5 - 2%/năm.
Theo các chuyên gia, lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VND khoảng 7 - 8%/năm, cho vay trung và dài hạn khoảng 10 - 12%/năm là hợp lý. Vì thế, các ngân hàng cần tập trung giảm lãi suất cho vay, chứ không phải giảm lãi suất huy động, bởi chính sách tiền tệ đã đạt đến điểm giới hạn.
Theo Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú, chưa bao giờ công tác điều hành chính sách tiền tệ khó khăn như bây giờ. Dù Ngân hàng Nhà nước cùng với toàn hệ thống tổ chức tín dụng liên tục tổ chức các hội nghị nhằm thúc đẩy kết nối ngân hàng với doanh nghiệp trên toàn quốc; đồng thời thực hiện cải cách thủ tục hành chính, tháo gỡ khó khăn, tăng khả năng tiếp cận tín dụng, giảm lãi suất cho vay…, nhưng việc cung cấp tín dụng cho nền kinh tế vẫn chậm, bởi nhiều doanh nghiệp không hấp thụ được vốn nên không muốn vay.
Ông Đào Minh Tú đề xuất 4 nhóm giải pháp để nâng cao hiệu quả tiếp cận vốn tín dụng: một là, kích cầu đầu tư, tiêu dùng, thúc đẩy các động lực tăng trưởng kinh tế; hai là, phát triển các loại thị trường như trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản; ba là, nâng cao năng lực, khả năng hấp thụ vốn của doanh nghiệp; bốn là, nhóm giải pháp về tiền tệ, tín dụng, lãi suất.
Ngân hàng Nhà nước đã có 4 đợt hạ lãi suất điều hành kể từ giữa tháng 3/2023, nhưng tốc độ thẩm thấu chính sách tiền tệ vào nền kinh tế chậm, tăng trưởng tín dụng vẫn ở mức thấp kỷ lục. Doanh nghiệp không tiếp cận được nguồn vốn giá rẻ thì chính sách giảm lãi suất không mang nhiều ý nghĩa. Do đó, giai đoạn cuối năm 2023, đầu năm 2024, nhà điều hành sẽ tập trung triển khai các giải pháp nhằm khơi thông cung tiền và tín dụng.
