Xu hướng nhích lên
Khi tín dụng vẫn là mảng đóng góp chủ yếu vào cơ cấu lợi nhuận thì biến động của nợ xấu phản ánh rõ ràng trên hiệu quả kinh doanh của các nhà băng.
Báo cáo tài chính quý I/2025 của Saigonbank cho thấy, tính đến cuối quý I, tổng tài sản của Ngân hàng tăng nhẹ 1% so với đầu năm, lên 33.506 tỷ đồng; tín dụng tăng trưởng âm 4%, chỉ còn 20.900 tỷ đồng; tiền gửi khách hàng tăng 1%, lên 24.539 tỷ đồng. Chất lượng tài sản của nhà băng này có dấu hiệu đi lùi trong quý, khi số dư nợ xấu (nhóm 3 - 5) ở mức 685 tỷ đồng, tăng gần 18% so với cuối năm trước, kéo theo tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ tăng từ 2,66% lên mức 3,28%. Trong đó, số dư nợ dưới tiêu chuẩn (nợ nhóm 3) tăng hơn 62,2% so với cuối năm trước, từ 84 tỷ đồng lên gần 137 tỷ đồng. Vì vậy, Ngân hàng phải trích lập dự phòng rủi ro tín dụng hơn 66 tỷ đồng, gấp gần 10 lần so với cùng kỳ. Nhờ khoản lợi nhuận khác hơn 109 tỷ đồng (hoàn nhập dự phòng do thu hồi nợ xấu), nhà băng này có lãi trước thuế hơn 98 tỷ đồng, tăng 44% so với cùng kỳ và thực hiện được 33% kế hoạch cả năm.
Tại PGBank, tổng nợ xấu ghi nhận mức tăng 16% trong quý I, lên 1.229 tỷ đồng vào cuối tháng 3. Trong đó, nợ dưới tiêu chuẩn tăng mạnh nhất, với 48%. Kết quả, tỷ lệ nợ xấu/dư nợ vay tăng từ 2,57% hồi đầu năm lên 2,71% vào cuối quý. Nhà băng này đã dành ra gần 147 tỷ đồng để dự phòng rủi ro, gấp 3,5 lần cùng kỳ, nên chỉ còn gần 96 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, giảm 17% so với cùng kỳ và tương đương 13% kế hoạch cả năm.
Nợ xấu của BVBank tại ngày 31/3/2025 là 2.432 tỷ đồng, tăng 16% so với đầu năm. Tỷ lệ nợ xấu/dư nợ vay của Ngân hàng đã tăng từ mức hơn 3% đầu năm lên 3,43%. Do đó, Ngân hàng đã tăng 35% chi phí dự phòng rủi ro tín dụng, trích gần 144 tỷ đồng trong quý đầu năm, nhưng BVBank lãi trước thuế hơn 80 tỷ đồng, tăng 16% so với cùng kỳ, thực hiện được 15% kế hoạch đề ra cho cả năm (550 tỷ đồng).
Quý đầu năm nay, OCB lãi trước thuế 893 tỷ đồng, chỉ tương đương 17% kế hoạch năm. Theo ông Phạm Hồng Hải, Tổng giám đốc OCB, kết quả này chưa đạt kỳ vọng của Ngân hàng, một phần do phải tăng trích lập dự phòng đối với mảng khách hàng cá nhân. Tuy vậy, theo ông Hải, khả năng trong vòng hai quý tới, bức tranh nợ xấu OCB sẽ được cải thiện.
Tại ACB, tính đến 31/3/2025, tổng nợ xấu đạt 8.844 tỷ đồng, tăng 2% so với đầu năm, nhưng tỷ lệ nợ xấu/dư nợ giảm nhẹ từ mức 1,51% đầu năm xuống còn 1,5%. Tuy vậy, ACB tăng 22% chi phí dự phòng rủi ro tín dụng, trích hơn 626 tỷ đồng trong quý I. Kết quả, Ngân hàng giảm 6% lãi trước thuế, còn gần 4.597 tỷ đồng.
Theo ông Từ Tiến Phát, Tổng giám đốc ACB, tình hình nợ xấu của Ngân hàng có dấu hiệu tích cực và dự kiến được kiểm soát tốt từ nay đến cuối năm. Có tới 98% giá trị khoản vay của ACB hiện có tài sản đảm bảo và tài sản đảm bảo chủ yếu là bất động sản. Hiện dư nợ liên quan đến bất động sản của ACB chiếm khoảng 2% tổng dư nợ ngân hàng và không có khoản nợ xấu nào liên quan đến lĩnh vực này.
Trong khi đó, tại Sacombank, tính đến ngày 31/3/2025, tổng nợ xấu đạt 14.151 tỷ đồng, tăng 9% so với đầu năm. Trong đó, nợ nghi ngờ và nợ có khả năng mất vốn tăng lần lượt 5% và 12%. Kết quả, tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ tại nhà băng tăng nhẹ từ 2,4% lên 2,51%. Tuy nhiên, do Sacombank chỉ trích lập hơn 195 tỷ đồng để dự phòng rủi ro tín dụng trong quý I, giảm 71% so với cùng kỳ. Vì thế, Ngân hàng lãi trước thuế hơn 3.674 tỷ đồng, tăng 38%.
Tăng cường kiểm soát, hạn chế nợ xấu
Một trong những mục tiêu quan trọng được VietinBank đặt ra trong năm nay là kiểm soát tỷ lệ nợ xấu dưới 1,8%. Năm ngoái, Ngân hàng đã chủ động trích lập dự phòng rủi ro tín dụng lên tới 27.600 tỷ đồng. Đây sẽ là khoản lợi nhuận tiềm năng trong tương lai của VietinBank (khi Ngân hàng thu hồi được nợ xấu và hoàn nhập dự phòng).
Thực tế, thu hồi nợ ngoại bảng là một trụ cột quan trọng tạo ra lợi nhuận hàng năm cho nhà băng này. Năm vừa qua, VietinBank đã thu hồi khoảng 8.000 tỷ đồng nợ xấu và kỳ vọng năm nay đạt khoảng 10.000 - 15.000 tỷ đồng.
Theo ông Phan Đức Tú, Chủ tịch BIDV, chất lượng tài sản là vấn đề được các ngân hàng đặc biệt chú trọng trong năm nay, nhất là trước áp lực chính sách thuế quan của Mỹ. Một khi dòng tiền của doanh nghiệp bị gián đoạn do thị trường xuất khẩu bị ảnh hưởng, việc trả nợ ngân hàng sẽ chậm lại khiến chất lượng tín dụng giảm sút, ngân hàng phải tăng trích lập dự phòng và làm giảm lợi nhuận. Trong bối cảnh đó, BIDV sẽ triển khai các chính sách hỗ trợ đối với khách hàng truyền thống gặp khó khăn. Song Ngân hàng cho rằng, hiện nợ xấu, nợ tiềm ẩn có xu hướng đi lên, nhưng kỳ vọng ở kịch bản lạc quan là các nền kinh tế lớn sẽ đạt được thoả thuận thương mại thì nợ xấu không tăng đột biến.
Đánh giá triển vọng nợ xấu năm 2025 là tích cực, nhưng giới phân tích cho rằng, cần sự quản lý rủi ro chặt chẽ của các ngân hàng thương mại và hỗ trợ từ Chính phủ để duy trì ổn định cho hệ thống ngân hàng.
Ông Cao Việt Hùng - CFA, Giám đốc Phân tích ngành Tài chính ACBS nhận định, dù vẫn tăng nhẹ trong hai quý cuối năm 2024, song có dấu hiệu cho thấy nợ xấu dường như đã tạo đỉnh và có thể cải thiện trong năm 2025. Tỷ lệ nợ xấu năm 2025 của các ngân hàng trong danh mục phân tích của ACBS dự báo giảm xuống 1,5%, từ mức 1,6% trong năm 2024. Tuy nhiên, việc trích lập dự phòng ở mức tương đối thấp trong giai đoạn 2023 - 2024 sẽ tạo áp lực gia tăng trích lập dự phòng trong năm 2025.
Thực tế cho thấy, bộ đệm dự phòng của ngành ngân hàng không còn “dày” và có sự phân hoá rõ nét giữa các ngân hàng. Các ngân hàng tư nhân quy mô nhỏ nhìn chung có bộ đệm dự phòng thấp hơn nhóm ngân hàng có vốn Nhà nước chi phối. Theo thống kê từ báo cáo tài chính quý IV/2024 của 27 ngân hàng, có tới một nửa trong số này ghi nhận tỷ lệ bao phủ nợ xấu (số dư dự phòng/số dư nợ xấu) thấp hơn so với thời điểm cuối năm ngoái. Tuy nhiên, xét chung toàn ngành, tỷ lệ này tăng 9 điểm phần trăm, từ mức 82,4% vào cuối năm ngoái lên 91,4% vào cuối quý IV/2024. Trong đó, có 14/27 ngân hàng báo cáo tỷ lệ bao phủ nợ xấu tăng năm qua, song chỉ còn 4 nhà băng duy trì được tỷ lệ này trên ngưỡng 100% là Vietcombank, VietinBank, BIDV, Techcombank.
Theo FiinRatings, giai đoạn từ năm 2022 đến hết 2024, tốc độ tăng trưởng cho vay trong ngành ngân hàng thấp hơn so với tốc độ tăng trưởng nợ xấu, bao gồm cả nợ nhóm 3-5 và nợ xấu chuyển giao cho VAMC. Điều này cho thấy chất lượng tài sản của các ngân hàng đang chịu áp lực lớn. FiinRatings dự báo, năm 2025, các ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu và nợ có vấn đề cũng như tỷ lệ nợ cơ cấu theo Thông tư 02/2023/TT-NHNN cao hơn mức trung bình ngành sẽ tiếp tục phải đối mặt với áp lực về chất lượng tài sản.
Lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cho biết, hiện cơ quan này đang đẩy mạnh xử lý nợ xấu và tái cơ cấu hệ thống ngân hàng. Bốn ngân hàng yếu kém đã được chuyển giao bắt buộc, nhưng vẫn còn nhiều khoản nợ tồn đọng cần giải quyết. Để hỗ trợ quá trình này, Ngân hàng Nhà nước đã trình Chính phủ phương án cho vay đặc biệt đối với các ngân hàng yếu kém; kiến nghị Chính phủ sớm xem xét việc luật hóa Nghị quyết 42 nhằm tạo hành lang pháp lý vững chắc hơn cho công tác xử lý nợ xấu và ổn định hệ thống tài chính.
Theo ông Phạm Toàn Vượng, Tổng giám đốc Agribank, mặc dù Ngân hàng đã triển khai quyết liệt các giải pháp xử lý, thu hồi nợ xấu song nợ xấu vẫn có xu hướng phát sinh tăng trong bối cảnh khó khăn chung của toàn ngành, đặc biệt do ảnh hưởng của cơn bão số 3. Việc thực hiện mục tiêu đưa đưa tỷ lệ nợ xấu, nợ tiềm ẩn trở thành nợ xấu xuống dưới 3% của Agribank gặp rất nhiều thách thức, nhất là trong bối cảnh chỉ còn 1 năm thực hiện phương án cơ cấu lại Ngân hàng. Trước tình trạng trên, đại diện Agribank đề nghị Chính phủ, Quốc hội và các cấp có thẩm quyền có cơ chế, quy định phù hợp về xử lý nợ xấu và tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu, hỗ trợ các tổ chức tín dụng có cơ sở pháp lý để xử lý triệt để nợ xấu.
Mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chỉ đạo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu thông tin báo chí về tình trạng nợ xấu nhóm 5 tăng cao tại nhiều ngân hàng vào cuối 2024, từ đó xem xét và thực hiện các giải pháp kiểm soát, hạn chế nợ xấu phát sinh, nâng cao chất lượng tín dụng và đảm bảo an toàn hệ thống tài chính.
