Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: AFP
Nhật Bản cần một thỏa thuận "cùng có lợi"…
Động thái của Tổng thống Trump làm dấy lên lo ngại xảy ra kịch bản xấu nhất cho các bên tham gia thị trường và gia tăng hoài nghi về chiến thuật của Tokyo trong các cuộc đàm phán thương mại với Washington.
Nhật Bản nên bị buộc phải "trả thuế 30%, 35% hoặc bất kỳ con số nào mà chúng tôi xác định, vì chúng tôi cũng có thâm hụt thương mại rất lớn với Nhật Bản", Tổng thống Trump cho biết, một lần nữa nêu bật khả năng áp thuế quan toàn diện cao hơn nhiều đối với Nhật Bản vào ngày 9/7, thay vì mức 24% công bố ban đầu.
"Tôi không chắc chúng tôi sẽ đạt được thỏa thuận. Tôi nghi ngờ điều đó với Nhật Bản, họ rất cứng rắn. Bạn phải hiểu rằng, họ rất được nuông chiều", ông Trump nói thêm.
Các bên tham gia thị trường và giới phân tích cho rằng chính phủ của Thủ tướng Shigeru Ishiba có thể cần phải thay đổi chiến thuật từ lập trường thân thiện, nhưng cứng rắn hiện nay - một chiến thuật đang đưa hai bên đến bờ vực đối đầu.
"Có nguy cơ dẫn đến một cơn thịnh nộ của Mỹ, dẫn đến các hành động trừng phạt cao hơn từ Washington trong tháng này", ông Kurt Tong, quản lý cấp cao tại công ty tư vấn chính sách Asia Group, dự đoán.
"Nếu điều đó xảy ra, Nhật Bản có thể không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đáp trả bằng các biện pháp đối phó cụ thể của riêng mình", ông Tong cảnh báo.
Lời đe dọa mới nhất của Tổng thống Trump có nét tương đồng với chiến thuật gây áp lực cao, dẫn đến những nhượng bộ lớn vào phút chót của cả hai bên, như đã thấy trong quá trình Mỹ đàm phán với Trung Quốc.
Một số ít nhà phân tích đã dự đoán chứng khoán Nhật Bản sẽ lao dốc nếu xảy ra kịch bản Mỹ - Nhật không đạt thỏa thuận thương mại. Theo đó, chỉ số Nikkei 225 được dự báo giảm xuống còn 38.000 điểm, tức giảm hơn 4%, thay vì tăng trên 40.000 nếu hai bên thỏa thuận.
Sau động thái của Tổng thống Trump, chỉ số Nikkei 225 đã giảm 0,6% và khép lại phiên giao dịch 2/7 ở mức 39.762 điểm, trong khi đồng yên giao dịch ở mức 143,88 JPY đổi 1 USD, giảm khoảng 0,3%.
Cho đến nay, Nhật Bản vẫn kiên định trong đàm phán thuế quan với Mỹ, họ cho rằng thuế đối ứng của Mỹ cần phải được xóa bỏ cùng với các mức thuế quan bổ sung theo ngành đối với các mặt hàng như ô tô, thép và nhôm.
Thuế quan mà Mỹ áp dụng đối với ô tô nhập khẩu đặc biệt gây tổn hại cho Nhật Bản vì ngành này đóng góp tương đương gần 10% GDP và sử dụng khoảng 8% lực lượng lao động, theo Bloomberg.
Tokyo đã nhấn mạnh đến một thỏa thuận "cùng có lợi", bao gồm tất cả các mức thuế quan cùng một lúc và quan điểm của Thủ tướng Ishiba cho rằng thà không có thỏa thuận hơn là một thỏa thuận tồi trước thềm bầu cử thượng viện vào ngày 20/7.
Thủ tướng Nhật Bản hôm 2/7 đã tái khẳng định quan điểm rằng tập trung vào việc làm và đầu tư vào Mỹ là con đường phía trước, giống như Nippon Steel đã làm khi kiên nhẫn tìm cách thay đổi quan điểm của Tổng thống Trump và tiếp quản US Steel.
"Nhật Bản là nhà đầu tư toàn cầu lớn nhất tại Mỹ và là nước đóng góp lớn nhất thế giới vào thị trường việc làm Mỹ", Thủ tướng Ishiba phát biểu tại Tokyo hôm 2/7. "Điều đó có nghĩa là Nhật Bản khác với các quốc gia khác", ông nhấn mạnh.
Nhưng khi ngày 9/7 - mốc thời Mỹ dự kiến kích hoạt lại thuế đối ứng sau khi tạm ngừng áp dụng 90 ngày - đang đến gần, một số nhà quan sát cho rằng Tokyo cần phải hành động nhiều hơn nữa để thuyết phục Washington nhượng bộ.
"Chúng ta phải làm việc với chính ông Trump, trước tiên là cố gắng tránh các mức thuế đối ứng sẽ được áp dụng lại từ ngày 9/7", ông Ichiro Fujisaki, cựu đại sứ Nhật Bản tại Mỹ cho biết.
"Chúng ta không có thứ gì đó giống như đất hiếm nhưng Mỹ cũng phụ thuộc vào ngành công nghiệp Nhật Bản. Khoảng một nửa vật liệu để sản xuất chất bán dẫn đến từ ngành công nghiệp Nhật Bản", ông Fujisaki lưu ý, đồng thời cho rằng đây có thể là lĩnh vực tạo đòn bẩy trong đàm phán.
Trong khi đó, các bên tham gia thị trường đang lo ngại các tác động tiêu cực nếu Mỹ và Nhật Bản không đạt được thỏa thuận.
"Rủi ro hơn nhiều khi mọi thứ sụp đổ so với những gì thị trường định giá", ông Zuhair Khan, một nhà quản lý quỹ tại công ty quản lý đầu tư UBP Investments, cảnh báo. "Luôn có rủi ro về một sai lầm chính sách từ cả hai bên", ông nói.
Đại diện UBP Investments lưu ý rằng chỉ số Nikkei 225 chỉ ở mức 32.000 điểm vào ngày 2/4 - ngày mà Tổng thống Trump công bố thuế đối ứng đối với các đối tác thương mại của Mỹ. "Nếu khả năng không đạt được thỏa thuận mức thuế 25% thì Nikkei sẽ phải ở mức 38.000", ông Khan nói thêm.
Theo ông Taro Kimura, nhà kinh tế tại Bloomberg Economics, nếu cuối cùng Nhật Bản phải chịu mức thuế đối ứng đó mà không phải mức thuế 24% mà ông Trump công bố vào ngày 2/4, thì tác động kinh tế vĩ mô sẽ rất lớn.
"Ước tính của chúng tôi thông qua một mô hình thương mại toàn cầu cho thấy GDP trung hạn sẽ bị ảnh hưởng khoảng 1,2%, gấp đôi mức giảm 0,6% dự kiến theo mức thuế hiện tại", ông Kimura lưu ý.
… còn Mỹ cần một thỏa thuận giữ thể diện
Mục đích của việc áp đặt thời hạn trong các cuộc đàm phán là tạo đòn bẩy, vì vậy không có gì ngạc nhiên khi Tổng thống Trump đe dọa mức thuế quan cao hơn nhằm thúc đẩy các thỏa thuận tốt hơn khi ngày 9/7 đang đến gần, theo ông Phillip Wool, Giám đốc quản lý danh mục đầu tư tại Rayliant Global Advisors.
“Cũng có yếu tố chính trị ở đây, vì câu chuyện ông Trump nói với cử tri Mỹ là Mỹ đã bị chịu thiệt về thương mại trong một thời gian dài và rõ ràng là có mong muốn tỏ ra 'cứng rắn' về thương mại”, ông Wool nhận định.
"Nhưng phải có một thỏa thuận giữ thể diện tại một thời điểm nào đó để có vẻ như cuộc đàm phán thực sự thành công thay vì sự phá hủy bế tắc và thuế quan cao liên tục", đại diện Rayliant Global Advisors nói thêm.
Giống như một số nhà giao dịch khác, ông Wool khuyến nghị không nên phản ứng bi quan quá mức đối với các bình luận của Tổng thống Trump. Nếu thị trường chứng khoán xảy ra một đợt bán tháo lớn trong trường hợp xấu nhất, thì nó nên được coi là cơ hội mua tuyệt vời cho các nhà đầu tư tích cực và dài hạn, theo ông Wool.
Các chiến lược gia có quan điểm trái ngược nhau về khả năng xảy ra kịch bản xấu đối với đồng yên của Nhật Bản. Một số chiến lược gia như Marito Ueda của công ty môi giới ngoại hối SBI Liquidity Market cho rằng lo sợ rủi ro sẽ khiến đồng yên mạnh lên mức 138 JPY "ăn" 1 USD, trong khi các chiến lược gia khác lại dự đoán khả năng đồng yên suy yếu là cao hơn.
Ông Akira Moroga, chiến lược gia thị trường trưởng tại ngân hàng Aozora cho rằng, sự bế tắc trong các cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Nhật có thể khiến Ngân hàng Trung ương Nhật Bản trì hoãn đợt tăng lãi suất tiếp theo, đặc biệt là nếu Mỹ áp thuế quan lên tới 35%.
Động thái này sẽ khiến đồng yên trượt giá về mốc 145 JPY đổi 1 USD và việc vượt qua mốc 147 JPY/USD trở nên khó khăn, theo chiến lược gia của ngân hàng Aozora.
Tuy nhiên, Mỹ và Nhật Bản sẽ sớm muộn cũng đạt được sự đồng thuận và Tokyo sẽ phải nhượng bộ nhiều hơn để đạt được thỏa thuận.
"Nếu kết thúc, tôi không nghĩ rằng đó sẽ là tình huống đôi bên cùng có lợi", ông Ichiro Fujisaki, cựu đại sứ Nhật Bản tại Mỹ, nhận định. Ông nói thêm: "Có thể đó là 'CHIẾN THẮNG' viết hoa dành cho Mỹ, nhưng đồng thời là 'chiến thắng' viết thường cho Nhật Bản".
