Từ nở rộ đến thu hẹp
Năm 2008, khi phong trào khai trương phòng giao dịch ngân hàng nở rộ, không hiếm trường hợp trong cùng một buổi sáng, khách mời phải di chuyển liên tục giữa nhiều địa điểm vì các ngân hàng cùng tổ chức khai trương. Nếu địa điểm gần, các ngân hàng thường khéo léo sắp xếp lệch giờ khai trương để khách mời có thể chung vui trọn vẹn. Ngược lại, với những địa điểm xa hoặc số lượng ngân hàng khai trương quá nhiều, các cơ quan, đơn vị thường phải phân công người tham dự.
“Tâm lý người châu Á, trong đó có Việt Nam, thường chọn ngày và giờ đẹp để bắt đầu một công việc quan trọng, mong muốn mọi việc hanh thông, thuận buồm xuôi gió, làm ăn phát đạt. Vì vậy, nhiều ngân hàng đã đồng loạt khai trương phòng giao dịch cùng một lúc. Dù có chút vất vả, song được hòa mình vào không khí tưng bừng, trở thành một phần trong thành công của chi nhánh, hay đơn giản là nhân chứng lịch sử… đều là những kỷ niệm khó quên”, một lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước chia sẻ.
Tuy nhiên, việc mở rộng phòng giao dịch giai đoạn này chủ yếu tập trung ở thành phố, dẫn đến mạng lưới hoạt động phân bổ không đồng đều giữa nông thôn, vùng sâu, vùng xa và khu vực đô thị. Trước thực trạng này, ngày 30/6/2024, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư số 32/2024/TT-NHNN quy định về mạng lưới hoạt động của ngân hàng thương mại, với mục tiêu khắc phục sự mất cân đối, đồng thời khuyến khích các ngân hàng mở rộng hoạt động ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa, giảm dần chi nhánh, phòng giao dịch tại đô thị, góp phần hiện thực hóa Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia.
Cụ thể, Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đặt ra mục tiêu đến cuối năm 2025 có ít nhất 20 chi nhánh, phòng giao dịch của ngân hàng thương mại trên 100.000 người trưởng thành; ít nhất 50% số xã có điểm cung ứng dịch vụ tài chính (chi nhánh, phòng giao dịch của tổ chức tín dụng và đại lý ngân hàng, ngoại trừ Ngân hàng Chính sách xã hội); dư nợ tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn chiếm 25% tổng dư nợ nền kinh tế.
Thế nhưng, thực tế lại cho thấy xu hướng thu hẹp mạng lưới. Từ ngày 1/10/2025, BIDV chấm dứt hoạt động 6 chi nhánh và chuyển đổi 4 chi nhánh khác thành phòng giao dịch. Báo cáo tài chính quý II của VietinBank cho thấy, chỉ trong nửa đầu năm 2025, Ngân hàng đã cắt giảm tới 66 phòng giao dịch, trong đó riêng quý II đóng cửa 56 điểm, trở thành ngân hàng cắt giảm mạng lưới mạnh nhất.
Ngân hàng thương mại Ngoại thương công nghệ số - VCBNeo (tiền thân là Ngân hàng Xây dựng) thông báo đóng cửa 12 phòng giao dịch tại nhiều tỉnh, thành phố từ ngày 11/10, trong đó có 7 điểm tại Tây Ninh, 2 tại TP.HCM, 2 tại Cần Thơ và 1 tại Vĩnh Long. Trước đó, VCBNeo cũng đã dừng hoạt động phòng giao dịch Hải Châu tại Đà Nẵng từ ngày 27/9.
Các ngân hàng thương mại tư nhân cũng không nằm ngoài xu hướng. SCB trong 6 tháng đầu năm 2025 đã cắt giảm thêm 14 phòng giao dịch, sau khi đóng 95 điểm trong năm 2024. Cuối tháng 8, LPBank thông báo chấm dứt hoạt động 25 phòng giao dịch bưu điện tại 9 tỉnh, thành phố. Báo cáo tài chính quý II/2025 của Sacombank cũng ghi nhận số lượng phòng giao dịch giảm 11 điểm so với cuối năm 2024, còn 426 phòng giao dịch trên cả nước.
Chuyển đổi số - cơ hội tái cấu trúc mạng lưới
Quyết định đóng hay mở một phòng giao dịch không chỉ là bài toán chi phí - hiệu quả, mà còn là câu chuyện niềm tin và sự gắn kết với khách hàng.
TS. Nguyễn Trí Hiếu - Chuyên gia tài chính
Sự phát triển mạnh mẽ của chuyển đổi số trong ngành ngân hàng cùng việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ là nguyên nhân chính khiến các điểm giao dịch truyền thống bị thu hẹp.
Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước cho biết, trong 8 tháng đầu năm 2025, các chỉ tiêu về thanh toán và giao dịch số tăng trưởng ấn tượng: thanh toán qua hệ thống liên ngân hàng tăng 19% về số lượng và 69,1% về giá trị; chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử tăng 17,25% về số lượng và 4,5% về giá trị, kết nối 68 tổ chức tài chính hoạt động liên tục quanh năm.
Thanh toán không dùng tiền mặt đã đạt quy mô gấp 25 lần GDP năm 2024, phản ánh sức lan tỏa mạnh mẽ của chuyển đổi số trong đời sống kinh tế. Trong 8 tháng đầu năm, số lượng giao dịch tăng 43,53%, giá trị tăng 24,24%, cho thấy cả người dân và doanh nghiệp đều dịch chuyển sang phương thức thanh toán hiện đại. Hạ tầng thanh toán cũng tiếp tục mở rộng với gần 21.000 máy ATM và hơn 831.000 điểm POS trên toàn quốc. Tuy nhiên, giao dịch qua ATM lại có xu hướng giảm (giảm 16,49% về số lượng và 5,67% về giá trị). Hiện nay, nhiều ngân hàng ghi nhận tỷ lệ giao dịch trên kênh số vượt 95%, phản ánh sự bao phủ của hệ sinh thái ngân hàng số.
Ở một khía cạnh khác, theo Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025 đã phát hiện gần 1.500 vụ lừa đảo trực tuyến. Thiệt hại do lừa đảo qua mạng trong vòng hơn một năm qua lên tới hơn 19.000 tỷ đồng. Việt Nam với gần 80 triệu người dùng Internet và mạng xã hội trở thành mục tiêu hấp dẫn của tội phạm mạng. Trung bình mỗi phút, có 2,9 triệu người trên thế giới trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo trực tuyến.
Khách hàng vẫn cần những “điểm chạm” trực tiếp
TS. Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia tài chính có nhiều năm kinh nghiệm tại Mỹ cho rằng, từ góc độ lãnh đạo ngân hàng, việc thiết kế sản phẩm cần dựa trên khảo sát và nghiên cứu kỹ nhu cầu thực tế, thay vì chỉ giả định. Với phòng giao dịch, chi phí vận hành ngày càng tăng khiến thời gian đạt điểm hòa vốn kéo dài. Tuy nhiên, một bộ phận khách hàng vẫn coi phòng giao dịch vật lý là cần thiết, bởi đây là nơi họ được giao dịch trực tiếp và nhận sự hỗ trợ từ nhân viên.
Theo TS. Hiếu, các thế hệ X, Y, thậm chí Z vẫn tìm đến chi nhánh để được giải đáp thắc mắc, thực hiện những giao dịch phức tạp, hay đơn giản là được tư vấn trực tiếp. “Điều thú vị là tại Việt Nam, nhiều người cảm thấy thoải mái khi đến giao dịch trực tiếp. Họ trò chuyện với nhân viên, được lắng nghe và tư vấn. Tôi đã chứng kiến không chỉ người cao tuổi mà cả giới trẻ, khi vào ngân hàng, họ không tìm đến ATM mà đến thẳng quầy giao dịch để rút tiền, nộp tiền, chuyển tiền, rồi chia sẻ vài câu chuyện đời thường”, TS. Hiếu cho biết.
Có thể thấy, quyết định đóng hay mở một phòng giao dịch không chỉ đơn thuần là bài toán chi phí - hiệu quả, mà còn liên quan đến việc đặt khách hàng ở vị trí trung tâm. Mỗi phòng giao dịch là một điểm chạm quan trọng, góp phần xây dựng niềm tin, gắn kết cộng đồng và lan tỏa hình ảnh thương hiệu. Do đó, trước khi đưa ra quyết định, ngân hàng cần lắng nghe nhu cầu, thói quen của khách hàng tại khu vực đó, đồng thời đánh giá kỹ tác động đến chất lượng dịch vụ, khả năng tiếp cận và trải nghiệm tổng thể. Song song với đó, cần cân đối lợi ích kinh doanh, tối ưu nguồn lực, hướng đến mô hình hoạt động linh hoạt, kết hợp hài hòa giữa kênh truyền thống và kênh số.
“Một quyết định đúng đắn không chỉ mang lại hiệu quả tài chính cho ngân hàng, mà còn củng cố niềm tin, đáp ứng kỳ vọng của khách hàng, đảm bảo phát triển bền vững lâu dài”, TS. Hiếu nhấn mạnh.
