Tại hội thảo “Hội đồng quản trị kiến tạo tương lai: Góc nhìn từ quản trị số và phát triển bền vững” do Viện Thành viên HĐQT Việt Nam (VIOD) phối hợp cùng SAP Việt Nam tổ chức chiều 30/7, ông Lê Trí Thông, Phó chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc CTCP Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ) đánh giá, chuyển đổi số không thể tách rời khỏi một chuyển đổi lớn hơn, đó là chuyển đổi tổ chức.
Thông thường, nhiều doanh nghiệp nhìn chuyển đổi số như một hành trình độc lập, dẫn đến cách tiếp cận tập trung vào câu hỏi “what” như: áp dụng công nghệ gì, giải bài toán gì. Tuy nhiên, ở góc độ một quá trình tiến hóa, ông Thông cho rằng, trách nhiệm của HĐQT là giải những bài toán không chỉ cho hiện tại, mà còn hướng đến tương lai. Giá trị lớn nhất của các thành viên HĐQT là khả năng tạo ra những giá trị mới, hướng về phía trước, có khả năng tăng trưởng và lan tỏa bền vững.
“Số chỉ là một tính từ, bổ nghĩa cho hành trình chuyển đổi tổng thể. Trong hệ phương trình ấy, số chỉ là một biến số trong tổng thể nhiều biến khác”, ông Thông nói.
Để kiến tạo tương lai đó, doanh nghiệp cần chia vai rõ ràng. HĐQT thường tập trung giải quyết các câu hỏi “why” và “who”, trong khi ban điều hành sẽ đảm nhiệm “what” và “how”. Vấn đề là, những câu hỏi "what" và 'how" thường dễ khiến tổ chức bị cuốn theo những thay đổi liên tục, ví dụ như blockchain năm 2021 đến AI trong hai năm trở lại đây.
Công nghệ thay đổi liên tục, nhưng điều quan trọng là công ty có xác định được lý do tồn tại và hướng đi bền vững hay không. Tại PNJ, HĐQT dành nhiều thời gian thảo luận về "why" - Làm thế nào để doanh nghiệp tạo ra giá trị, sở hữu lợi thế cạnh tranh bền vững từ công nghệ, con người, hay chính mô hình quản trị, nếu được tái định nghĩa.
“Chỉ khi HĐQT và ban điều hành cùng nhìn nhận vai trò của mình trong một tổng thể quá trình chuyển đổi doanh nghiệp, doanh nghiệp mới có thể tiến hóa đúng hướng trong môi trường VUCA 3.0”, ông Thông nhấn mạnh.
Bà Võ Thị Liên Hương, Phó chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc, CTCP Secoin cũng khẳng định, tại Secoin, HĐQT luôn bắt đầu với câu hỏi "why", tức là luôn xác định rõ mục tiêu và lý do của bất kỳ thay đổi nào, bao gồm cả quá trình chuyển đổi xanh hay ứng dụng công nghệ số.
Secoin nhìn nhận chuyển đổi xanh và chuyển đổi số là hai cuộc đua song hành trên hành trình phát triển của doanh nghiệp. Trong đó, chuyển đổi số giống như một cuộc chạy nước rút (sprint), đòi hỏi tốc độ và sự quyết liệt. Ngược lại, chuyển đổi xanh với mục tiêu hướng tới phát triển bền vững, lại là một hành trình dài hơi, như một cuộc chạy marathon.
Trong bối cảnh làn sóng chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo (AI) đang diễn ra mạnh mẽ, từng ngày từng giờ, mỗi công việc triển khai đều phải theo tinh thần chạy nước rút. Nhưng Secoin cho rằng, nếu công nghệ, AI không chạm được đến phần cốt lõi thì vẫn chưa thực sự phát huy hiệu quả.
Secoin là doanh nghiệp sản xuất gạch nghệ thuật với thế mạnh trên thị trường xuất khẩu là khả năng tạo ra sự khác biệt và tính cá nhân hóa trong từng sản phẩm. Vì vậy, khâu thiết kế từng viên gạch là yếu tố then chốt. Đặc biệt là khi Mỹ - thị trường chiếm đến 50% tổng lượng xuất khẩu của Secoin đang đặt hàng hàng rào thuế quan, thì chính yếu tố độc đáo, cá nhân hóa và thiết kế của sản phẩm là chìa khóa giúp doanh nghiệp vượt qua các rào cản này. Khi đó, công nghệ, AI đã tham gia vào quá trình này để hỗ trợ Secoin.
Trước đây, khi khách hàng yêu cầu một mẫu thiết kế cụ thể về hình dạng, màu sắc, Công ty phải mất hàng tháng để hoàn thiện, từ phác thảo, điều chỉnh, thử màu cho đến sản xuất mẫu. Nhưng hiện nay, với sự hỗ trợ của AI, thời gian đó được rút ngắn chỉ còn tính bằng ngày. AI giúp tạo ra hàng loạt mẫu thiết kế để khách hàng lựa chọn, đồng thời hỗ trợ xây dựng công thức cấp phối phù hợp với từng màu sắc và hoa văn. AI cũng tính toán chính xác tỷ lệ nguyên vật liệu cần dùng.
“Đây chính là cách AI đang giúp Secoin củng cố thế mạnh cạnh tranh trên thị trường quốc tế, thích ứng với các biến động và vượt qua những thách thức lớn như rào cản thuế quan”, bà Hương chia sẻ.
 |
| Các diễn giả chia sẻ tại hội thảo. |
Tuy nhiên, trong quá trình làm việc, trao đổi với doanh nghiệp, bà Hà Thu Thanh, Chủ tịch VIOD nhận thấy còn nhiều điểm nghẽn khi HĐQT thực hiện chuyển đổi số.
Đầu tiên là thách thức về tầm nhìn. Trong bối cảnh bất ổn, tầm nhìn đóng vai trò vô cùng quan trọng. Tầm nhìn cần được hình thành từ các cổ đông lớn, sau đó chuyển hóa thành định hướng chung của HĐQT – những người đại diện cho ĐHCĐ để hiện thực hóa chiến lược. Tầm nhìn này không chỉ đơn thuần là xác định xu hướng trước mắt, mà còn phải trả lời được câu hỏi: 5 năm nữa ngành nghề của doanh nghiệp sẽ đứng ở đâu? Môi trường trong tương lai ra sao…
Tiếp theo đó là thách thức về tư duy. Dù doanh nghiệp chưa thực hiện được nhiều thay đổi, nhưng điều quan trọng là phải có tư duy đúng đắn. Tư duy sẽ dẫn dắt đến năng lực hành động.
Bà Thanh cho biết, theo khảo sát tại châu Âu và nhiều quốc gia khác, tỷ lệ thành viên HĐQT có nền tảng về công nghệ là rất thấp, thường chỉ xuất hiện tại các công ty công nghệ. Tuy nhiên, điều cần thiết không phải là có kiến thức chuyên sâu về công nghệ, mà là tư duy nhận thức được rằng công nghệ là công cụ then chốt để doanh nghiệp tiến nhanh và không bị bỏ lại phía sau, thậm chí có thể vượt lên những đối thủ đang chậm chân.
Thách thức nữa là về năng lực, rộng hơn là nguồn lực. Đây là điều kiện quyết định khả năng chuyển hóa tư duy thành hành động.
Cuối cùng là thách thức trong quá trình ra quyết định. HĐQT hiện nay phải đảm nhiệm đồng thời hai vai trò: vừa dẫn dắt chiến lược, vừa đưa ra các quyết sách vận hành. Trong đó, khoảng 50% quyết định phụ thuộc vào năng lực dẫn dắt, còn 50% còn lại liên quan đến quá trình triển khai thực tế và khả năng điều chỉnh linh hoạt các quyết định ban đầu.
“Các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là khối doanh nghiệp niêm yết và khu vực tư nhân, hiện đang trong quá trình chuyển đổi và đều mong muốn phải chuyển đổi nhanh nhất có thể. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, quá trình này không hề đơn giản. Khi mô hình kinh doanh chưa thực sự rõ ràng, tầm nhìn chiến lược còn thiếu tính toàn diện, thì việc thiết lập và vận hành một quy trình chuyển đổi hiệu quả sẽ trở nên rất khó khăn”, bà Thanh nhấn mạnh.
