Những ngày qua, khi dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm được đưa ra bàn thảo đã có nhiều ý kiến tranh luận sôi nổi về việc hợp đồng bảo hiểm nhân thọ vẫn còn quá dài, chứa nhiều điều khoản khó hiểu, khiến người dân ngại đọc… Vậy hợp đồng bảo hiểm nhân thọ có thể rút gọn hơn nữa?
Trao đổi với Báo Đầu tư chứng khoán, chuyên gia bảo hiểm Phạm Trường Khánh nói rằng, việc rút gọn các điều kiện, điều khoản của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ là rất khó, bởi ở những thị trường phát triển như Nhật Bản, điều khoản bảo hiểm còn dài hơn nhiều.
“Họ phải làm một bản tóm tắt điều khoản để khách hàng dễ hiểu. Việt Nam cũng có thể áp dụng cách này,” ông Khánh nói.
Tuy nhiên, ngay cả khi các công ty bảo hiểm nhân thọ ở Việt Nam đã đính kèm bản tóm tắt điều khoản thì khách hàng vẫn phàn nàn là còn dài.
“Dù có rút xuống 3 trang giấy thì vẫn bị kêu thôi, vì nhiều người đơn giản là lười đọc”, ông Khánh nói và chia sẻ thêm, phần chính của hợp đồng thực ra chỉ dài vài trang, còn lại là phần định nghĩa và giải thích thuật ngữ - là điều không thể bỏ, vì nếu không “mỗi người sẽ hiểu một kiểu”. Bởi trên thực tế, chỉ riêng việc thống nhất một số từ ngữ trong hợp đồng bảo hiểm giữa các thành viên của nhóm phát triển sản phẩm đôi khi cũng mất… cả buổi họp.
Nỗ lực đơn giản hóa hợp đồng bảo hiểm nhân thọ từng được FWD Việt Nam tiên phong từ năm 2017, khi giảm danh mục loại trừ bảo hiểm chỉ còn 2-6 điều khoản, được xem là ngắn nhất thị trường thời điểm đó.
Những điều khoản chi tiết chính là “lá chắn pháp lý” bảo vệ cả khách hàng và công ty bảo hiểm.
Không lâu sau, Generali Việt Nam cũng gây chú ý khi ra mắt sản phẩm bảo hiểm có quyền lợi đặc biệt: Khách hàng vẫn được bảo vệ trong 24 tháng kể từ khi hợp đồng mất hiệu lực, bất kể lý do gì. Đồng thời, Generali cũng giảm bớt các trường hợp ngoài phạm vi bảo hiểm để khách hàng dễ dàng nắm bắt các quyền lợi của mình. Đây được xem là một bước tiến về tính minh bạch và thân thiện trong việc xây dựng điều khoản bảo hiểm.
Đến nay, hầu hết các doanh nghiệp bảo hiểm đã rà soát, chỉnh sửa nhằm đơn giản hóa các điều khoản và điều kiện của hợp đồng bảo hiểm - coi đó là một phần trong chiến lược lấy khách hàng làm trung tâm.
Dù xu hướng rút gọn đã lan tỏa, song các chuyên gia khẳng định rằng, các điều khoản loại trừ hay phần giải thích định ngữ diễn giải quy định… vẫn là phần không thể thiếu của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ.
“Mục đích chính là đảm bảo nguyên tắc công bằng và chính trực - tránh trục lợi bảo hiểm và giúp chi phí khách hàng phải trả ở mức hợp lý”, một chuyên gia bảo hiểm cho hay.
Theo đó, với các sản phẩm liên quan đến tai nạn hoặc bệnh tật, điều khoản loại trừ thường nhiều hơn để làm rõ các trường hợp được và không được bồi thường, tránh tổn thất cho quỹ bảo hiểm - vốn được đóng góp bởi những khách hàng trung thực khác.
“Không có công ty bảo hiểm nào có thể ‘bẫy’ khách hàng bằng câu chữ. Tất cả điều khoản loại trừ đều phải ghi rõ trong hợp đồng và được Bộ Tài chính phê duyệt trước khi phát hành”, vị chuyên gia trên nói thêm.
Từ góc nhìn kỹ thuật, hợp đồng bảo hiểm nhân thọ vốn là sản phẩm dài hạn, thường kéo dài hàng chục năm, nên bản thân nó không thể tránh khỏi sự phức tạp. Việc giải thích thuật ngữ chuyên ngành là cần thiết để đảm bảo mọi tình huống phát sinh trong tương lai đều có căn cứ rõ ràng, tránh tranh chấp sau này.
Ở góc độ quản lý nhà nước, cơ quan chức năng cũng luôn khuyến khích doanh nghiệp loại bỏ những điều khoản loại trừ không cần thiết nhằm bảo đảm quyền lợi tối đa cho người tham gia bảo hiểm. Bên cạnh đó, các quy định mới sẽ yêu cầu doanh nghiệp phải công khai thông tin sản phẩm trên mạng, có minh họa và hướng dẫn cụ thể để khách hàng tự đánh giá, so sánh và hiểu rõ trước khi ký hợp đồng.
Thực tế, ở các thị trường bảo hiểm phát triển, khách hàng hầu như không phàn nàn về độ dài hay độ “phức tạp” của hợp đồng. Họ hiểu rằng, những điều khoản chi tiết chính là “lá chắn pháp lý” bảo vệ cả hai bên trước một tương lai khó lường nên khách hàng chủ động đọc, hiểu và đặt câu hỏi trước khi ký kết.
Tại Việt Nam, nhận thức đó đang dần hình thành. Khi thị trường ngày càng minh bạch, khách hàng sẽ học cách đọc hợp đồng như một phần của hành trình bảo vệ tài chính lâu dài. Tuy nhiên, để đến được giai đoạn đó, các doanh nghiệp bảo hiểm trong nước cũng cần duy trì tiêu chuẩn quốc tế, tiếp tục cải tiến ngôn ngữ, cấu trúc hợp đồng và nâng cao trải nghiệm khách hàng.
