Hai cơn bão số 10, 11 và mưa lũ đã gây thiệt hại nặng nề về tài sản, làm gián đoạn hoạt động sản xuất - kinh doanh tại nhiều tỉnh phía Bắc và Bắc Trung Bộ những ngày qua. Trong số những tổn thất được ghi nhận, đáng chú ý là rất ít doanh nghiệp có bảo hiểm gián đoạn kinh doanh - loại hình bảo hiểm vốn được coi là “phao cứu sinh” cho dòng tiền khi doanh nghiệp buộc phải dừng hoạt động sau thiên tai.
Tại Bảo hiểm PVI, theo thống kê, một trong những tổn thất nghiêm trọng nhất về nghiệp vụ tài sản - kỹ thuật được ghi nhận là vụ sập hoàn toàn kho chứa than của Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 2 (Hà Tĩnh), với ước tính thiệt hại vật chất và gián đoạn sản xuất trên 20 triệu USD. Đây là trường hợp hiếm hoi có bảo hiểm gián đoạn kinh doanh và cho thấy ý nghĩa của sản phẩm bảo hiểm này khi doanh nghiệp xảy ra sự cố.
Bảo hiểm gián đoạn kinh doanh là sản phẩm giúp doanh nghiệp bù đắp phần lợi nhuận gộp bị mất đi do ngừng hoạt động trong thời gian khắc phục hậu quả của tổn thất vật chất được bảo hiểm. Hiểu một cách đơn giản, nếu bảo hiểm tài sản bồi thường cho phần thiệt hại hữu hình như nhà xưởng, máy móc, bảo hiểm gián đoạn kinh doanh bảo vệ phần thiệt hại vô hình - đó là doanh thu, lợi nhuận và chi phí vận hành trong giai đoạn ngừng sản xuất.
Theo quy định, doanh nghiệp chỉ có thể mua bảo hiểm gián đoạn kinh doanh khi đã có bảo hiểm tài sản, bởi phần gián đoạn chỉ được kích hoạt khi xảy ra tổn thất vật chất được bảo hiểm. Tỷ lệ phí của bảo hiểm gián đoạn kinh doanh thường tương đương tỷ lệ phí của bảo hiểm tài sản, nhưng phần chi trả có thể lớn gấp nhiều lần nếu doanh nghiệp bị gián đoạn hoạt động lâu dài.
Theo thống kê sơ bộ, trong hàng trăm vụ bồi thường liên quan đến bão số 10 và 11, chỉ vài doanh nghiệp có mua bảo hiểm gián đoạn kinh doanh. Chẳng hạn tại PTI, tính đến ngày 9/10/2025, hãng bảo hiểm này ghi nhận hơn 112 vụ thiệt hại do bão số 11 gây ra (trong đó có 11 vụ thiệt hại về tài sản), với tổng số tiền bồi thường ước tính hơn 20 tỷ đồng. Trong 11 vụ thiệt hại về tài sản chỉ có một khách hàng mua gián đoạn. Thống kê các vụ thiệt hại tài sản do bão số 10 gây ra cho khách hàng của PTI cũng chỉ có 1 khách hàng mua bảo hiểm gián đoạn kinh doanh.
Tại PTI, tính đến ngày 9/10/2025, hãng bảo hiểm này ghi nhận 11 vụ thiệt hại về tài sản do bão số 11 gây ra thì chỉ có một khách hàng mua gián đoạn.
Trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán, một số doanh nghiệp cho rằng, việc bảo hiểm gián đoạn kinh doanh bị “thờ ơ” không nằm ở sản phẩm, mà ở nhận thức và thói quen quản trị rủi ro của doanh nghiệp Việt Nam. Phần lớn khách hàng hiện nay chỉ quan tâm đến phần thiệt hại hữu hình - những gì thấy được như sập nhà, hỏng máy, cháy kho… Trong khi đó, những tổn thất vô hình như mất đơn hàng, đứt chuỗi cung ứng, giảm lợi nhuận, mất uy tín với khách hàng… lại không được định lượng trước, nên thường bị xem nhẹ. Phía doanh nghiệp bảo hiểm cũng không quá mặn mà đẩy mạnh triển khai sản phẩm này do khó khăn trong việc xác định mức độ thiệt hại và giải quyết bồi thường.
Thực tế, trong bối cảnh tần suất thiên tai gia tăng do biến đổi khí hậu, cộng với rủi ro gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, việc các cơ sở hoạt động sản xuất - kinh doanh chỉ mua bảo hiểm tài sản là chưa đủ. Bởi lẽ, thiệt hại lớn nhất của doanh nghiệp thường không nằm ở phần vật chất bị phá hủy, mà là khoảng thời gian “đứng im” sau đó, khi doanh thu về 0 nhưng chi phí vận hành vẫn phải chi trả.
Trên thế giới, đặc biệt tại các nền kinh tế phát triển, bảo hiểm gián đoạn kinh doanh là sản phẩm bắt buộc trong các ngành sản xuất, năng lượng, logistics hay công nghệ. Doanh nghiệp coi đây là một phần của chiến lược quản trị rủi ro, tương tự như bảo trì thiết bị hay kiểm toán tài chính.
Tại Việt Nam, xu hướng này mới chỉ manh nha trong một số doanh nghiệp FDI hoặc các tập đoàn lớn có vốn nước ngoài. Đa số doanh nghiệp trong nước, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vẫn coi bảo hiểm là chi phí ngắn hạn, thay vì đầu tư dài hạn, dẫn đến tình trạng “chỉ khi bão đến mới thấy thiếu”.
Các chuyên gia bảo hiểm cho rằng, để thay đổi điều này, cần đẩy mạnh công tác truyền thông, tư vấn và đào tạo nhận thức về quản trị rủi ro toàn diện. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp bảo hiểm cần đơn giản hóa quy trình và minh bạch hóa quyền lợi, giúp khách hàng hiểu rõ giá trị và cách thức tính toán bồi thường của bảo hiểm gián đoạn kinh doanh.
