Tại hội thảo AI - Thuế nhập khẩu - ESG: Định hình tương lai ngành nhựa Việt Nam, do Hiệp hội Nhựa Việt Nam (VPA) cùng Vinexad và Công ty Yorkers Trade & Marketing Service Co., Ltd tổ chức ngày 18/09, bà Huỳnh Thị Mỹ, Phó chủ tịch và Tổng Thư ký VPA thông tin, trong 8 tháng 2025, Việt Nam nhập khẩu khoảng 6,127 triệu tấn chất dẻo nguyên liệu, tương đương 8,105 tỷ USD, tăng 17,9% về lượng và tăng 11% về trị giá so với cùng kỳ. Trong khi đó, xuất khẩu sản phẩm nhựa đạt khoảng 4,92 tỷ USD, tăng khoảng 14%.
“Bức tranh tổng thể của ngành nhựa vẫn đang phát triển và có chiều hướng đi lên rất tốt”, bà Mỹ đánh giá và cho biết thêm, tình hình xuất khẩu của ngành dự kiến vẫn tốt trong những tháng cuối năm do đơn hàng nhiều hơn, thị trường vào mùa cao điểm khi người tiêu dùng sắm sửa chuẩn bị đón các dịp lễ tết cuối năm. Bên cạnh đó, việc các doanh nghiệp FDI đang dần quay lại Việt Nam cũng giúp ngành nhựa tăng trưởng tốt.
Phân tích cụ thể theo ngành, bao bì đang là nhóm chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu ngành nhựa Việt Nam với 42% nhóm này có mặt khắp mọi nơi tại Việt Nam do cung cấp bao bì từ nhóm thực phẩm, đồ uống, đến đồ điện tử hệ thống bán lẻ và dược phẩm. Ngành này còn đang xuất khẩu gián tiếp thông qua các sản phẩm, do đó, khi các sản phẩm ngành nông lâm ngư nghiệp tăng trưởng thì ngành bao bì cũng tăng trưởng theo.
Theo sau là nhóm gia dụng với 24% gồm các sản phẩm bàn ghế, tủ…; nhóm xây dựng (tấm, sàn, ống…) và kỹ thuật ( các sản phẩm dùng trong ngành y tế, dây cáp điện, chế tạo ô tô, điện tử…) cùng chiếm tỷ lệ 17%.
Tuy nhiên, doanh nghiệp nhựa đang vấp phải các rào cản về thuế quan khi xuất khẩu sang Mỹ - thị trường trọng điểm chiếm 50% giá trị xuất khẩu của ngành. Đặc biệt, với những doanh nghiệp xuất khẩu 80 - 90%, thậm chí là 100% tỷ trọng vào Mỹ, mức độ tác động sẽ rất lớn.
VPA đánh giá, việc Mỹ áp thuế đối ứng sẽ làm chi phí sản phẩm nhựa Việt Nam tăng, khiến mất lợi thế cạnh tranh so với Ấn Độ, Thái Lan, Malaysia. Riêng sản phẩm ván sàn giả gỗ chiếm một nửa tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ có nguy cơ sụt giảm mạnh. Điều này khiến hơn 4.000 doanh nghiệp nhựa trong nước, chủ yếu là nhỏ và vừa, bị ảnh hưởng dây chuyền: giảm sản lượng 20-30%, doanh thu giảm, việc làm bị cắt giảm, lợi nhuận gần như không còn do phải chia sẻ gánh nặng thuế.
“VPA đã định hướng cho doanh nghiệp xuất khẩu vào Mỹ là nên tận dụng nguồn nguyên vật liệu ngay tại thị trường này. Bởi nếu Chính phủ Mỹ áp thuế nhập khẩu dựa trên xuất xứ hàng hóa, thì việc sử dụng nguyên liệu nội địa sẽ giúp doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh hơn”, bà Mỹ nói.
Trong 6 - 12 tháng tới, VPA dự báo xuất khẩu sang Mỹ có thể giảm 10 - 30%. Trong trung và dài hạn, nhựa sẽ tiếp tục chịu sức ép từ thuế carbon, tiêu chuẩn môi trường và các biện pháp phòng vệ thương mại ở các thị trường phát triển. Nếu không nâng cấp năng lực, nguy cơ mất vị thế là rõ rệt.
 |
| Các diễn giả chia sẻ tại hội thảo. |
Để giảm thiểu tác động từ các chính sách thuế của Mỹ đến ngành nhựa Việt Nam, VPA đề xuất các doanh nghiệp đẩy mạnh đầu tư công nghệ, sử dụng nguyên liệu tái chế, phát triển sản phẩm thân thiện môi trường để đáp ứng yêu cầu “xanh hóa” của Mỹ và các thị trường lớn.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần đa dạng hoá thị trường khai thác các FTA (CPTPP, EVFTA, Nhật Bản, Hàn Quốc) để giảm phụ thuộc vào Mỹ và duy trì tăng trưởng ổn định. Đặc biệt ngành nhựa đang hướng tới xây dựng Khu Công nghiệp tái chế ngành nhựa nhằm nâng cao năng lực thu gom - tái chế, hỗ trợ phát triển bền vững.
EcoVadis - tiêu chuẩn mới trong chuỗi cung ứng bền vững
Khi nhắc về ESG, các doanh nghiệp đặt vấn đề về việc Mỹ không còn chú trọng về các tiêu chuẩn này, nếu doanh nghiệp tập trung xuất khẩu sang Mỹ thì có cần quan tâm đến ESG không?
Bà Nguyễn Thị Thu Hà, Giám đốc Công ty Dịch vụ và Kỹ thuật môi trường Bảo Châu cho rằng, khi xuất khẩu hàng hóa ra thị trường quốc tế, doanh nghiệp buộc phải tuân thủ các quy định, hay còn gọi là “luật chơi”. Thực tế, ESG không biến mất khỏi thị trường mà chỉ chuyển đổi dưới các hình thức khác nhau. Chẳng hạn, châu Âu tiếp tục nhắc tới ESG, trong khi Mỹ đã rút khỏi Nghị định thư Kyoto dưới thời ông Donald Trump.
Theo bà Hà, việc Mỹ điều chỉnh quan điểm không đồng nghĩa với việc loại bỏ ESG, mà nhằm hạn chế tình trạng “tẩy xanh” của các tập đoàn lớn. Hiện nay, các doanh nghiệp đưa hàng vào Mỹ không cần lập báo cáo ESG, nhưng phải tuân thủ một bộ tiêu chuẩn khác là EcoVadis (tiêu chuẩn toàn cầu cho chuỗi cung ứng bền vững), trong đó vẫn bao gồm yếu tố môi trường.
“Trước đây, chúng ta dành nhiều thời gian cho ESG, nhưng trong thời gian tới, các doanh nghiệp sẽ nghe nhiều hơn về EcoVadis”, bà Hà nhấn mạnh.
Cùng với câu chuyện về chuyển đổi xanh, phát triển bền vững, chuyển đổi số, AI cũng là câu chuyện doanh nghiệp nhựa đang quan tâm, nằm trong chữ S - social. Công nghệ sẽ hỗ trợ doanh nghiệp trong vấn đề truy suất nguồn gốc. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần chú trọng kéo dài vòng đời sản phẩm, xác định rõ Credo (cam kết và trách nhiệm mà doanh nghiệp gắn vào từng sản phẩm) và điểm kết thúc của chu trình. Đây được xem là yếu tố then chốt trong quá trình phát triển bền vững.
