Tín dụng ngân hàng vẫn đóng vai trò chủ đạo cho nguồn vốn xanh để phát triển bền vững

Tín dụng xanh tăng trưởng vượt bậc nhưng vẫn còn khiêm tốn

Theo bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước), ngành ngân hàng đã tiên phong trong việc phát triển tín dụng xanh ngay từ khi Việt Nam có chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia. Trong suốt thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước đã không ngừng hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, từ việc ban hành các chỉ thị yêu cầu tổ chức tín dụng cho vay phát triển bền vững, đến việc phối hợp biên soạn các sổ tay đánh giá rủi ro môi trường - xã hội (ESMS) và xây dựng quy trình quản lý rủi ro môi trường với sự hợp tác của IFC.

Bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước) chia sẻ tại Hội thảo. Ảnh: Dũng Minh

Dòng vốn xanh vì vậy không chỉ là khẩu hiệu mà được “đỡ” bằng khung quy định và công cụ quản trị rủi ro.

Kết quả của những nỗ lực này đã phản ánh qua các con số ấn tượng. Trong 5 năm qua, dư nợ tín dụng xanh tăng bình quân 21% mỗi năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng chung của cả nước. Từ chỗ chỉ có 15 tổ chức tín dụng ghi nhận có dư nợ tín dụng xanh vào năm 2017, con số này đã tăng lên 58 tổ chức tín dụng hiện nay. Tuy nhiên, bà Tùng thừa nhận rằng, tính đến ngày 27/11/2025, so với tổng dư nợ tín dụng nền kinh tế đạt trên 18,2 triệu tỷ đồng, dư nợ tín dụng xanh vẫn còn khiêm tốn và ngành ngân hàng chưa hài lòng với con số này.

Đáng chú ý, bà Tùng đưa ra điều kiện để quy mô có thể tăng nhanh hơn: “Nếu các dự án minh bạch, rõ ràng về danh mục thì dư nợ tín dụng sẽ còn cao hơn rất nhiều”; đồng thời nhấn mạnh chuyển đổi xanh là tất yếu, nhu cầu nguồn lực lớn và còn nhiều kênh tiềm năng ngoài tín dụng như cổ phiếu, trái phiếu và thị trường quốc tế.

Một điểm sáng quan trọng trong bức tranh chính sách là việc Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội đã quy định cơ chế hỗ trợ lãi suất 2% mỗi năm cho doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh vay vốn thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn hoặc áp dụng tiêu chuẩn ESG.

Bà Tùng cho biết: "Hiện dự thảo đã được Bộ Tư pháp thẩm định và trong tuần này sẽ trình Chính phủ, dự kiến sẽ có hiệu lực đầu năm tới". Đây được xem là bước tiến quan trọng khi trước đây các ngân hàng thương mại phải sử dụng chính nguồn lực của mình để ưu đãi cho vay với lĩnh vực này.

Trái phiếu xanh: Tăng trưởng mạnh nhưng vẫn đối mặt nhiều thách thức

Bên cạnh kênh tín dụng ngân hàng, thị trường trái phiếu xanh cũng đang dần hình thành và phát triển. Bà Phạm Thị Thanh Tâm, Phó vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính) chia sẻ, sau khi Quyết định 21 về danh mục dự án xanh được ban hành, thị trường trái phiếu xanh đã có sự tăng trưởng ấn tượng. Tính đến tháng 10/2025, quy mô dư nợ trái phiếu doanh nghiệp xanh đã đạt xấp xỉ 1 tỷ USD. Điều này cho thấy mặc dù trái phiếu xanh được phát triển sau nhưng đã có sự tăng trưởng mạnh so với nhiều năm trước.

Bà Phạm Thị Thanh Tâm, Phó vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính) chia sẻ tại Hội thảo. Ảnh: Dũng Minh

Việc Chính phủ tạo dựng khuôn khổ pháp lý về phát hành trái phiếu xanh từ năm 2020, thậm chí đi trước cả khuôn khổ pháp lý về bảo vệ môi trường, đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển này. Trước đây, doanh nghiệp muốn phát hành trái phiếu xanh phải công bố theo tiêu chuẩn quốc tế, nhưng sau khi có Quyết định 21, doanh nghiệp đã có thể phát hành và công bố theo tiêu chuẩn Việt Nam, giúp đơn giản hóa quy trình và giảm chi phí.

Tuy nhiên, bà Tâm cũng chỉ ra những điểm yếu cơ bản của thị trường trái phiếu hiện nay. Cơ sở nhà đầu tư còn mỏng và thiếu vắng những nhà đầu tư có tiềm lực tài chính mạnh với nguồn vốn dài hạn. Nhà đầu tư nước ngoài tuy có tham gia nhưng chỉ chiếm tỷ trọng rất nhỏ trên thị trường trái phiếu chính phủ. Nguyên nhân chính là do thiếu các công cụ phòng ngừa rủi ro (hedging) phù hợp cho tỷ giá và lãi suất, cộng với việc lãi suất trái phiếu chính phủ Việt Nam tương đối thấp so với các nước trong khu vực. Bà Tâm nhấn mạnh: "Do đó chúng tôi mong muốn nhà đầu tư nước ngoài tham gia lâu dài, bền vững trên thị trường vốn. Đi cùng với đó sẽ phải là sự đồng bộ của các cơ chế về chính sách vĩ mô".

Nhìn về phía trước, bà Tùng khẳng định, chuyển đổi xanh là tất yếu và nhu cầu nguồn lực rất lớn. Bà cho rằng nếu các dự án minh bạch và rõ ràng về danh mục thì dư nợ tín dụng xanh sẽ còn cao hơn rất nhiều. Đồng thời, bà cũng nhấn mạnh còn nhiều kênh tiềm năng để huy động vốn ngoài kênh tín dụng như thị trường cổ phiếu, trái phiếu và các thị trường quốc tế.

Việc dự thảo Nghị định hướng dẫn hỗ trợ lãi suất 2% mỗi năm sẽ sớm có hiệu lực và đi vào áp dụng sau 45 ngày khi Chính phủ ký ban hành được xem là động lực quan trọng cho sự phát triển của tín dụng xanh trong thời gian tới. Tuy nhiên, để thực sự khai thác hết tiềm năng của thị trường vốn xanh, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, phát triển cơ sở nhà đầu tư, và tạo ra các công cụ tài chính phù hợp để thu hút cả nhà đầu tư trong nước lẫn quốc tế tham gia lâu dài vào thị trường.