… Khi tỷ giá USD/VND và giá vàng “nhảy múa”
Từ đầu năm đến nay, thị trường vàng Việt Nam liên tục chứng kiến những nhịp biến động mạnh và song song với đó, tỷ giá USD/VND cũng không ngừng tạo sóng. Hai biến số này nhiều thời điểm gần như “đồng pha”, thể hiện rõ nhất ở những cột mốc quan trọng.
Chẳng hạn, vào giữa tháng 4/2025, khi tỷ giá USD tại các ngân hàng thương mại đồng loạt vượt mốc 26.000 đồng/USD trong bối cảnh Ngân hàng Nhà nước vẫn cập nhật tỷ giá trung tâm ở mức 24.891 đồng/USD, giá vàng SJC đã được các doanh nghiệp niêm yết lên tới 107,7 triệu đồng/lượng. Điều này cho thấy bất kỳ áp lực nào lên tỷ giá cũng nhanh chóng lan sang thị trường vàng.
Diễn biến tương tự lặp lại vào giữa tháng 7/2025. Khi giá vàng SJC tăng lên vùng 118,8-120,8 triệu đồng/lượng, tỷ giá trung tâm cũng được Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh tăng lên 25.131 đồng/USD. Mặc dù biên độ điều chỉnh không quá lớn, nhưng thị trường ghi nhận sự nhạy cảm cao của vàng với những tín hiệu mới từ thị trường ngoại hối. Chỉ đến cuối tháng 10/2025, khi giá vàng đạt 148 triệu đồng/lượng, đà tăng của tỷ giá mới tạm thời “hạ nhiệt” nhờ loạt động thái can thiệp mạnh mẽ từ phía Ngân hàng Nhà nước.
Đáng chú ý, cơ quan điều hành đã bán can thiệp ngoại tệ kỳ hạn 6 tháng có hủy ngang vào 2 ngày 1 và 22/10/2025, đồng thời liên tục giảm tỷ giá trung tâm tổng cộng 94 điểm (tương đương 0,4%) trong tháng. Thanh khoản trên thị trường mở cũng được kiểm soát chặt chẽ hơn ngay từ đầu tháng, cùng với việc chênh lệch lãi suất VND - USD kỳ hạn 1 tuần tăng lên 1-1,2%/năm trong bối cảnh căng thẳng thanh khoản. Những yếu tố này cộng hưởng, giúp giảm bớt sức ép lên tỷ giá.
Nhìn từ các mốc biến động trên, có thể thấy tỷ giá và vàng không chỉ “nhìn nhau”, mà nhiều thời điểm còn “rượt đuổi” nhau, phản ánh sự thay đổi trong kỳ vọng của nhà đầu tư về lạm phát, lãi suất và vai trò trú ẩn của kim loại quý. Xu hướng này càng được củng cố khi nhiều dự báo quốc tế và trong nước đều nghiêng về khả năng giá vàng tiếp tục đi lên.
Ông Trịnh Hà - chuyên gia chiến lược tại Exness Investment Bank dự báo, giá vàng thế giới có thể tiến tới mốc 5.000 USD/ounce vào năm 2026. Tương tự, TS. Nguyễn Trí Hiếu - Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển thị trường tài chính và bất động sản Toàn cầu cho rằng: “Giá vàng thế giới có thể đạt 5.000 USD/ounce và hiện chưa thấy một yếu tố nào có thể kéo giá vàng xuống trong 12 tháng tới”.
Nếu Ngân hàng Nhà nước tiếp tục bơm ngoại tệ ra thị trường hoặc linh hoạt sử dụng các nghiệp vụ để ổn định thị trường ngoại hối, áp lực mua vàng phòng ngừa rủi ro từ tỷ giá có thể sẽ giảm bớt, qua đó làm suy yếu một phần lực hỗ trợ đối với giá vàng trong nước.
Trước thực tế giá vàng trong nước luôn cao hơn giá quốc tế với mức chênh lệch ngày càng rộng, áp lực lên thị trường nội địa càng trở nên rõ nét. Theo TS. Cấn Văn Lực - chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, vấn đề trọng tâm hiện nay là cần tăng nguồn cung hợp pháp. Giải pháp này bao gồm giảm chi phí chế tác, chuẩn hóa quy cách vàng miếng, đồng thời tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong nhập khẩu và sản xuất để thị trường không rơi vào tình trạng khan hiếm nguồn cung.
“Khi việc tiếp cận vàng trở nên quá khó, tâm lý tò mò và đổ xô mua càng tăng, đẩy thị trường vào bất ổn”, ông Lực nhấn mạnh.
Ở góc nhìn khác, TS. Nguyễn Trí Hiếu phân tích, trong gần 1 năm qua, giá vàng thế giới tăng khoảng 56%, còn giá vàng trong nước tăng tới 80%. Điều này khiến người dân chuyển dòng tiền từ bất động sản, chứng khoán hay gửi tiết kiệm sang vàng là xu hướng dễ hiểu. Hơn nữa, ở Việt Nam, vàng không chỉ là tài sản đầu cơ, mà còn là công cụ tích lũy và phòng vệ tài chính phù hợp với thói quen của đại bộ phận người dân.
“Nhiều gia đình không có bảo hiểm xã hội hay bảo hiểm y tế, nên vàng trở thành ‘của để dành’, được sử dụng khi gặp biến cố. Tính thanh khoản cao, dễ mua bán, dễ chia nhỏ và dễ cất giữ khiến vàng trở thành lựa chọn quen thuộc và ăn sâu vào tập tính tài chính của người Việt”, ông Hiếu nói.
Tỷ giá “giằng co”, vàng mất lực hỗ trợ?
Theo đánh giá của một lãnh đạo cấp cao BIDV, trong thời gian tới, tỷ giá nhiều khả năng sẽ duy trì trạng thái đi ngang - giằng co trong biên độ hẹp. Nhận định này xuất phát từ sự đan xen của 2 nhóm yếu tố tác động trái chiều lên thị trường ngoại hối, tạo nên một bức tranh biến động nhưng chưa đủ mạnh để tạo xu hướng rõ rệt.
Trước hết, áp lực tăng tỷ giá vẫn hiện hữu khi cung - cầu ngoại tệ được dự báo tiếp tục thâm hụt khoảng 1-1,5 tỷ USD. Không chỉ vậy, cán cân thương mại được kỳ vọng giảm thặng dư theo chu kỳ, trong khi các dòng chảy ngoại tệ vào thị trường lại thu hẹp. Nhu cầu trả nợ vay của Kho bạc Nhà nước, diễn biến bán ròng kéo dài của khối ngoại trên thị trường chứng khoán và tâm lý găm giữ ngoại tệ chưa sớm được giải tỏa tiếp tục là những yếu tố tạo sức ép lên tỷ giá.
Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, tỷ giá vẫn có được những điểm tựa quan trọng từ các biện pháp điều hành chủ động của Ngân hàng Nhà nước. Nhà điều hành sẵn sàng bán ngoại tệ kỳ hạn khi cần thiết, đồng thời điều tiết cung tiền thận trọng trên thị trường mở trong các giai đoạn nhạy cảm. Bên cạnh đó, chênh lệch lãi suất VND - USD duy trì ở mức cao 1-2%/năm với kỳ hạn ngắn - xu hướng đã xuất hiện từ đầu tháng 10/2025 - cũng góp phần kiềm chế đà tăng của tỷ giá, giảm bớt các cú sốc ngắn hạn.
Chính vì vậy, theo vị lãnh đạo BIDV, nếu Ngân hàng Nhà nước tiếp tục bơm ngoại tệ ra thị trường hoặc linh hoạt sử dụng các nghiệp vụ để ổn định thị trường ngoại hối, áp lực mua vàng phòng ngừa rủi ro từ tỷ giá có thể sẽ giảm bớt, qua đó làm suy yếu một phần lực hỗ trợ đối với giá vàng trong nước.
Trong diễn biến có liên quan, câu chuyện nguồn vàng đang “nằm im” trong dân lại đặt ra bài toán dài hạn cho thị trường. Tại Việt Nam, theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, lượng vàng tích trữ trong dân có thể lên tới hơn 500 tấn - con số lớn nhưng gần như không được “đánh thức” để trở thành nguồn lực kinh tế. Ông Hiếu cho rằng, việc huy động khối tài sản này là nhiệm vụ không thể làm trong ngắn hạn, đòi hỏi một lộ trình dài, thận trọng và quan trọng nhất là phải xây dựng lại niềm tin thị trường.
Đặc biệt, trong bối cảnh thị trường còn bị chi phối bởi diễn biến chênh lệch lãi suất VND - USD, sự chênh lệch này ghi nhận xu hướng tăng mạnh tại kỳ hạn ngắn qua đêm đến 1 tuần. Dù áp lực có thể tạm dịu bớt trong phần còn lại của tháng, nhưng mặt bằng chung vẫn được dự báo neo ở mức cao do 2 nguyên nhân chính.
Thứ nhất, thanh khoản VND căng thẳng ngay từ đầu tháng. Mức nền thanh khoản thấp từ cuối tháng 10, nhu cầu dự trữ bắt buộc của các ngân hàng thương mại tăng lên và áp lực thanh toán tiền mặt theo chu kỳ… đều khiến cung VND bị thu hẹp. Dù Ngân hàng Nhà nước đã hỗ trợ qua kênh OMO và dòng tiền giải ngân ngân sách nhà nước có dấu hiệu cải thiện, bức tranh chung vẫn là thanh khoản VND ở trạng thái eo hẹp. Đồng thời, cán cân huy động - cho vay tiếp tục suy yếu khi tăng trưởng tín dụng dự kiến tăng tốc mạnh về cuối năm (cả năm 2025 ước đạt 18-20%), cao hơn huy động khoảng 3-4%, tiếp tục tạo áp lực lên các tỷ lệ thanh khoản của hệ thống ngân hàng.
Thứ hai, về điều hành chính sách tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục ưu tiên mục tiêu ổn định vĩ mô và ổn định tỷ giá từ nay đến cuối năm. Vì vậy, các công cụ chính sách sẽ được sử dụng linh hoạt nhằm duy trì thanh khoản hệ thống ở mức hợp lý, đồng thời tránh gây thêm áp lực lên thị trường ngoại hối.
