Lập kế hoạch thuế bài bản để tận dụng ưu đãi
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho biết, doanh nghiệp cần lập kế hoạch thuế, có thể kết hợp với kế hoạch tài chính dài hạn, vừa đảm bảo tuân thủ pháp luật, vừa tận dụng được các ưu đãi thuế.
Bà Cúc lấy ví dụ: khi thành lập một doanh nghiệp mới hoặc triển khai một dự án mới, nhập khẩu hàng hóa, vật tư từ nước ngoài có thể giúp nâng cao năng suất lao động và hiệu quả kinh tế. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp không nắm rõ quy định về thuế, không biết hàng nhập khẩu phải nộp loại thuế gì, thuế giá trị gia tăng được khấu trừ ra sao, đầu vào - đầu ra hạch toán thế nào, chi phí nào được tính khấu trừ… thì có thể vô tình vi phạm pháp luật thuế, dẫn đến rủi ro lớn, thậm chí phá sản.
“Tuân thủ pháp luật về thuế là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý và hiệu suất hoạt động của doanh nghiệp”, bà Cúc nhấn mạnh.
Theo bà Cúc, doanh nghiệp được hạch toán tất cả những chi phí liên quan đến hoạt động sản xuất - kinh doanh, nhưng phải có hoá đơn, chứng từ hợp pháp và phải thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt. Nếu doanh nghiệp tuân thủ tốt sẽ có điều kiện phát triển ổn định, nhưng trên thực tế, nhiều doanh nghiệp mắc sai sót, khiến chi phí thuế bị đội lên không đáng có.
Chẳng hạn, về khấu hao tài sản, tài sản được trích khấu hao phải có hóa đơn, chứng từ chứng minh quyền sở hữu, nhưng có những doanh nghiệp lại đưa đất hoặc nhà riêng của giám đốc vào hoạt động kinh doanh để trích khấu hao, dẫn đến không hợp lệ.
Về chi phí lãi vay, đây là khoản chi lớn nhưng không ít doanh nghiệp vẫn vay vốn để góp vốn hoặc vay từ đối tượng không phải tổ chức tín dụng. Đặc biệt, với doanh nghiệp có quan hệ liên kết, chi phí lãi vay bị khống chế ở mức 30% lợi nhuận trước lãi vay, thuế và khấu hao (EBITDA), song đơn vị lại không xác định đúng thế nào là quan hệ liên kết, cứ thực hiện thoải mái, dẫn đến chi phí bị loại trừ (phần vượt 30%).
Về chi phí cho người lao động, có những khoản lẽ ra được hạch toán vào chi phí hợp lệ nhưng doanh nghiệp không biết, lại đưa sang các khoản mục khác, dẫn đến không được tính chi phí.
Về hóa đơn chứng từ, có doanh nghiệp gặp phải hóa đơn không hợp pháp, mua từ những đơn vị đã bỏ trốn, mất tích…
Những yếu tố này đều làm tăng rủi ro, khiến doanh nghiệp mất đi cơ hội được giảm trừ chi phí hợp lệ. Khi chi phí bị loại trừ, lợi nhuận tính thuế tăng lên, kéo theo thuế thu nhập doanh nghiệp cũng tăng. Như vậy, chỉ vì sai sót trong hạch toán, doanh nghiệp tự đánh mất cơ hội tối ưu chi phí.
Bà Cúc khuyến nghị, doanh nghiệp phải nắm rõ thuế giá trị gia tăng trong trường hợp nào được khấu trừ, khi nào được hoàn; chi phí nào được tính vào thuế thu nhập doanh nghiệp, chi phí nào không; khoản nào thuộc thuế thu nhập cá nhân, khoản nào không phải nộp… Đồng thời, doanh nghiệp nên sử dụng phần mềm quản lý hoặc đơn vị tư vấn chuyên nghiệp.
Với doanh nghiệp có đội ngũ kế toán, tài chính vững, có thể tự thực hiện khai báo thuế. Nhưng trong nhiều trường hợp, đặc biệt với doanh nghiệp nhỏ hoặc siêu nhỏ, việc thuê đại lý thuế là giải pháp hợp lý. Các đại lý thuế được phép ký hợp đồng, thay mặt doanh nghiệp kê khai, nộp thuế, thậm chí giải trình với cơ quan thuế khi có vấn đề phát sinh. Nhờ đó, doanh nghiệp vừa tiết kiệm chi phí, vừa đảm bảo tuân thủ cao hơn.
Quản lý hóa đơn, chứng từ để giảm rủi ro thuế
Doanh nghiệp muốn tối ưu chi phí thuế cần đồng thời làm tốt ba việc: tuân thủ pháp luật, lập kế hoạch thuế cụ thể và nắm vững quy định để tận dụng chính sách ưu đãi.
Hóa đơn, chứng từ hiện nay là một trong những vướng mắc lớn của doanh nghiệp. Theo bà Nguyễn Thị Cúc, với hóa đơn đầu vào, để hóa đơn đủ điều kiện khấu trừ thuế giá trị gia tăng và tính vào chi phí hợp lệ, doanh nghiệp phải mua hàng từ đơn vị đang hoạt động sản xuất - kinh doanh hợp pháp. Trường hợp mua hàng từ doanh nghiệp “ma”, bỏ trốn, dù vô tình hay cố ý đều gây rủi ro lớn.
Với hóa đơn đầu ra, đây là căn cứ xác định doanh thu và nghĩa vụ thuế, nhưng một số doanh nghiệp hiện nay còn nhầm lẫn về thời điểm xuất hóa đơn, như gộp cuối ngày hoặc cuối tuần mới xuất - điều này là sai quy định. Trừ một số trường hợp đặc biệt, hóa đơn phải được xuất ngay khi hàng hóa chuyển quyền sở hữu hoặc dịch vụ hoàn thành.
Về ưu đãi thuế, bà Cúc lưu ý, doanh nghiệp cần hiểu rõ: ưu đãi phụ thuộc vào địa bàn, lĩnh vực, loại hình, thu nhập nào được ưu đãi và thu nhập nào không. Việc nắm chắc chính sách sẽ giúp doanh nghiệp có kế hoạch tài chính hiệu quả. Ngoài ra, cần xây dựng quy chế quản lý hóa đơn đầu vào, sử dụng phần mềm đối soát để giảm rủi ro và kiểm soát chi phí tài chính.
Hiện nay, doanh nghiệp có nhiều lợi thế khi được hỗ trợ bởi công nghệ số. Các phần mềm như Misa, KiotViet… cung cấp giải pháp quản lý bán hàng, hóa đơn, kê khai - nộp thuế, kết nối dữ liệu với cơ quan thuế, đối chiếu hóa đơn đầu vào - đầu ra, cảnh báo hóa đơn rủi ro.
Xu hướng số hóa trong quản lý thuế giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả cho cả người nộp thuế, doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Cơ quan thuế đã triển khai nhiều ứng dụng như Etax Mobile, hỗ trợ quyết toán trực tuyến, cùng với việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong tư vấn, giải đáp thủ tục thuế.
Đối với doanh nghiệp, để tối ưu chi phí thuế, bà Nguyễn Thị Cúc khuyến nghị, phải coi trọng bộ phận quản lý tài chính kết hợp quản trị doanh nghiệp. Nếu vi phạm nghĩa vụ thuế, doanh nghiệp không chỉ bị xử phạt, mà trong trường hợp nghiêm trọng còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Cá nhân giám đốc hoặc người nộp thuế khi nợ thuế cũng sẽ bị hạn chế xuất cảnh.
Ngoài ra, doanh nghiệp cần hiểu rõ và tận dụng các chính sách ưu đãi thuế. Bà Cúc dẫn chứng: các doanh nghiệp may mặc sử dụng nhiều lao động nữ có thể hạch toán 5 khoản chi phí cho lao động nữ vào chi phí tính thuế. Nếu khoản chi này là 500 triệu đồng, thì khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp, doanh nghiệp được trừ ngay 500 triệu đồng, làm giảm nghĩa vụ thuế phải nộp. Nhưng thực tế, có doanh nghiệp không biết để tận dụng ưu đãi này.
Theo bà Cúc, doanh nghiệp muốn tối ưu chi phí thuế cần đồng thời làm tốt ba việc: tuân thủ pháp luật, lập kế hoạch thuế cụ thể và nắm vững quy định để tận dụng chính sách ưu đãi. Nhờ đó, doanh nghiệp nâng cao hiệu quả sản xuất - kinh doanh, tăng cường quản trị, thực hiện tốt nghĩa vụ thuế và thúc đẩy tăng trưởng.
