Trên thực tế, các doanh nghiệp nhà nước còn đạt kết quả tốt tới bất ngờ. Kể từ tháng 1/2001 cho tới nay, 122 doanh nghiệp có sở hữu nhà nước từ 30% trở lên trong Chỉ số các Thị trường mới nổi MSCI đã vượt mức tăng trung bình của chỉ số này tới 260%. Chỉ tính riêng từ tháng 10 năm ngoái tới nay, con số này lên tới 33%.
Có một ngoại lệ đáng lưu ý là tại Brazil, gã khổng lồ ngành khai khoáng Vale và Tập đoàn dầu mỏ quốc gia Petrobras là hai trong số những doanh nghiệp lớn nhất trong chỉ số Bovespa, từng là “con cưng” của nhiều nhà đầu tư quốc tế.
Tuy nhiên, ánh hào quang này gần đây đã tắt dần, khi chính phủ ngày càng nhúng tay sâu vào vai trò quản lý của các doanh nghiệp đầu tàu này.
Trong khi các doanh nghiệp quốc doanh tại các thị trường mới nổi ngày càng thu hút các nhà đầu tư quốc tế, “Brazil lại là một ví dụ của thị trường cho thấy làn sóng đang đi sai hướng”. Trả lời phỏng vấn FT, Mark Mobius, Chủ tịch tập đoàn đầu tư Templeton Emerging Markets Group, nhận định: “Một vài tập đoàn nhà nước lớn của Brazil có một triển vọng phát triển tới không ngờ, song giờ đây, chúng đang chết dần trong những lời phỉnh nịnh rằng để phục vụ quốc gia”.
Trong năm nay, cổ phiếu của Vale chỉ tăng 9,4%, tương đương với mức tăng chung của cả chỉ số Bovespa trong khi cổ phiếu Petrobras tụt lại phía sau tới gần 1%. Banco do Brazil, một doanh nghiệp nhà nước khác cũng đang gặp vấn đề khi rớt lại so với thị trường tới 3,5%.
Quá trình đi xuống này bắt đầu từ cuối tháng 10/2008. Cả 3 công ty đều có chỉ số giá trên lợi nhuận P/E thấp hơn mức trung bình thị trường mà lý do chính là các nhà đầu tư lo sợ về sự can thiệp quá tay của chính phủ.
Việc chính phủ các nước kiểm soát nhiều hơn đối với các tập đoàn nhà nước hoạt động trong những lĩnh vực trọng yếu cũng là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, tại Trung Quốc, chính sách kinh tế tập trung có vẻ như không hề ảnh hưởng tới lợi nhuận của các tập đoàn nhà nước khi chúng luôn đứng đầu danh sách trong báo cáo của Morgan Stanley.
Mặc dù vậy, các nhà đầu tư vẫn cho rằng, tốt hơn hết, chính phủ các nước hãy cứ để các doanh nghiệp, dù là nhà nước hay tư nhân, hoạt động đúng với chức năng thị trường đơn thuần của nó.
Mobius nói: “Theo tôi, cách tốt nhất để phục vụ đất nước là làm việc để gia tăng giá trị cho các cổ đông”.
