Cuối năm 2011, một số khách hàng của SMES mới biết công ty này bị mất thanh khoản khi bị Trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD) đình chỉ hoạt động lưu ký. Tới nay đã gần 1 năm trôi qua, các nhà đầu tư vẫn chưa thể rút được số dư tiền trên tài khoản của mình. Cũng có nghĩa là số tiền của các nhà đầu tư đã bị SMES tùy ý sử dụng.
Hiện tại, nhà đầu tư của SMES không biết đến đâu để đòi tiền trong khi việc lãnh đạo của công ty này bị bắt vì giả mạo chữ ký của khách hàng trong hợp đồng hợp tác đầu tư (thực chất là hợp đồng vay tiền của ngân hàng để đầu tư chứng khoán) càng khiến nhà đầu tư bất bình.
Khác với SMES, bà Phạm Thị Diệu Hiền, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị và Tổng giám đốc Công ty cổ phần thủy sản Bình An mang 25 triệu cổ phiếu của mình đi thế chấp cho hai ngân hàng gồm Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV), chi nhánh Sở giao dịch 2 và Ngân hàng Phát triển Cần Thơ-Hậu Giang, đồng thời mang bán cho Công ty Hồ Mây. Việc này chỉ mới được lộ ra trong tuần qua và mọi cổ đông lẫn ngân hàng đều tá hỏa.
Chuyện lãnh đạo cao cấp ở nhiều doanh nghiệp thoái vốn trước khi công ty bị thua lỗ hay có nguy cơ phá sản đang diễn ra khá nhiều trên thị trường. Có thể kể đến chuyện ông Đinh Hồng Long, Chủ tịch Hội đồng quản trị công ty cổ phần đầu tư tổng hợp Hà Nội (SHN) và một số thành viên Hội đồng quản trị từ cuối năm 2011 đã âm thầm bán ra hàng triệu cổ phiếu, bán hết cổ phiếu quỹ.
Đến cuối tháng 3, báo cáo tài chính quý IV/2011 của SHN chính thức công bố cho biết, công ty sắp... phá sản. Hay chuyện Công ty chứng khoán Sacombank (SBS) đầu năm nay mới công khai chuyện thua lỗ cao hơn cả vốn chủ sở hữu trong khi ban điều hành đã bán xong toàn bộ cổ phiếu sở hữu trước đó... Chỉ đến khi sai phạm bị vạch trần, các nhà đầu tư mới biết thì tiền mất và không biết kêu ai.
SMES từng là một công ty chứng khoán lớn trên thị trường nhưng các nhà đầu tư vẫn bị chiếm dụng tiền. Ảnh minh họa.
Uớc tính hiện nay chỉ có khoảng hơn 20 công ty chứng khoán (công ty chứng khoán) tách bạch tiền gửi của nhà đầu tư tại các ngân hàng, gần 80 công ty chứng khoán còn lại vẫn nhập nhằng để giữ tiền của các nhà đầu tư trong tài khoản tổng của mình. Chính điều này khiến nhà đầu tư có nguy cơ mất tiền rất lớn vì các công ty chứng khoán dễ dàng chiếm dụng tiền của nhà đầu tư mà không gặp phải cản trở nào.
Theo quy định, đến cuối năm 2008, các công ty chứng khoán phải thực hiện xong việc tách bạch tiền gửi của nhà đầu tư nhưng như nói trên, hầu hết các công ty chứng khoán vẫn không chịu thực hiện việc này.
Một chuyên gia tài chính tại TP HCM cảnh báo, sẽ còn nhiều trường hợp tương tự SMES nếu Ủy ban chứng khoán nhà nước không kiên quyết kiểm tra và xử lý các công ty chứng khoán không thực hiện theo quy định.
Riêng đối với việc quy định về công bố thông tin giao dịch nội bộ, theo ông Huỳnh Anh Tuấn, Tổng giám đốc Công ty chứng khoán SJC về mặt nguyên tắc, Sở giao dịch và Trung tâm lưu ký có thể biết ngay sau khi giao dịch này được thực hiện, có thể ngay lập tức bắt các cá nhân vi phạm giải trình, thậm chí hủy bỏ các giao dịch đó vì chưa công bố thông tin ra bên ngoài. Chứ chỉ phạt hành chính vài chục triệu đồng, không thấm gì so với giá trị giao dịch nên không thể ngăn chặn được việc này.
Theo TS. Lê Đạt Chí, Trưởng bộ môn đầu tư tài chính (Trường đại học Kinh tế TP HCM), trong những chuyện vi phạm trên đều cho thấy, các vị lãnh đạo công ty niêm yết quá lạm quyền. Đối với một nhà đầu tư cá nhân, giấy chứng nhận sở hữu cổ phiếu chỉ có một thì khó có thể mang đi cầm cố hay bán cho 2 nơi. Trong khi đó, bản thân bà Diệu Hiền có thể in ra bao nhiêu tờ giấy chứng nhận sở hữu này cũng được nên mới dẫn đến chuyện vừa bán, vừa cầm cố ở hai ngân hàng.
Tương tự tại SMES, Chủ tịch Hội đồng quản trị mới có quyền đưa ra quyết định sử dụng luôn tiền của nhà đầu tư trong giao dịch vì bản thân nhân viên cũng sẽ không dám tự ý sử dụng. TS. Lê Đạt Chí đặt vấn đề, có bao nhiêu công ty ban hành quy chế kiểm soát, ràng buộc nội bộ để ban kiểm soát và cổ đông căn cứ vào đó xem xét người quản lý đúng hay sai? Các biểu mẫu công bố thông tin thì nhiều nhưng nội dung thông tin nghèo nàn. Ngay như trường hợp của SMES và bà Diệu Hiền giờ đây cũng chưa có quy định để xử lý cụ thể.
Như vậy những câu chuyện tương tự có thể sẽ tiếp tục diễn ra. Thị trường chứng khoán Việt
