Trên thực tế, việc đánh giá tín dụng khách hàng trước đây của các ngân hàng chủ yếu dựa trên các chỉ tiêu tài chính (chỉ tiêu cân nợ, thu nhập, thanh khoản…), nhưng để đánh giá một khách hàng và khả năng trả nợ của khách hàng thì những chỉ tiêu trên là chưa đủ. Theo thông lệ và chuẩn mực quốc tế, các chỉ tiêu phi tài chính (trình độ quản lý, nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động doanh nghiệp, quan hệ giữa khách hàng và ngân hàng…) cũng cần phải tính đến khi đánh giá khách hàng.
Việc phân loại nợ gần với tiêu chuẩn quốc tế đã được NHNN quy định trong Điều 7, Quyết định 493/2005/QĐ-NHNN, theo đó các ngân hàng có lộ trình 3 năm để hoàn thành.
NHNN yêu cầu thực hiện công việc này, bởi hệ thống xếp hạng khách hàng giúp cho các ngân hàng nhận ra chất lượng tín dụng thực sự của mình và qua đó sẽ có những điều chỉnh thích hợp trong quản trị điều hành. Trong đề án của MB được khởi động từ năm 2003, với sự tư vấn của các chuyên gia Ernst&Young, khách hàng sẽ được "chấm điểm" và xếp hạng thông qua 65 chỉ tiêu.
Theo lãnh đạo MB, sau khi có hệ thống đánh giá, Ngân hàng sẽ nhận rõ được rủi ro của từng khách hàng. Có những khách hàng có tài sản thế chấp rất tốt nhưng chưa chắc đã có độ rủi ro thấp bởi việc đánh giá sẽ toàn diện hơn và quyết định cho vay của Ngân hàng không chỉ nhìn vào tài sản thế chấp.
Theo một quan chức NHNN, việc thực hiện xếp hạng tín dụng theo thông lệ quốc tế có thể khiến các ngân hàng mất khách hàng do khách hàng sẽ được phân tích qua các chỉ tiêu tài chính cũng như phi tài chính trước khi cho vay, nhưng qua đó sẽ thực sự nâng cao chất lượng tín dụng của các ngân hàng.
Trên thực tế, theo nhận định của một chuyên gia ngân hàng, hiện nay một số ngân hàng dường như chưa muốn nhìn thẳng vào bản chất vấn đề chất lượng tín dụng, mà chỉ chạy theo lợi nhuận trước mắt, dẫn tới sự chậm trễ trong quá trình xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ. Bên cạnh đó, vẫn còn tâm lý "trông chờ" vào hướng dẫn của các cơ quan quản lý như NHNN và Bộ Tài chính, coi đó là mục tiêu theo đuổi về mặt quản trị doanh nghiệp, cũng như quản trị ngân hàng nhưng đó chỉ là những quy định tối thiểu về quản trị.
Theo ông Nguyễn Huyền Anh, Phó vụ trưởng Vụ Các ngân hàng và Tổ chức tín dụng phi ngân hàng (NHNN), do mỗi ngân hàng có một cơ sở khách hàng với mức độ rủi ro tín dụng khác nhau, nên NHNN rất khó đưa ra một hướng dẫn chung về xếp hạng tín dụng phù hợp cho tất cả ngân hàng và tổ chức tín dụng. Đầu năm nay, NHNN đã có công văn yêu cầu các ngân hàng và tổ chức tín dụng báo cáo về tiến độ xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ. Qua báo cáo của các ngân hàng, ông Anh cho biết, hầu hết ngân hàng đều đang trong quá trình thực hiện, tuy nhiên sẽ có một số ngân hàng đáp ứng đúng tiến độ và một số ngân hàng bị chậm với nguyên nhân chính do vướng mắc về công nghệ.
"Trong thời gian tới, NHNN sẽ có những biện pháp cụ thể hỗ trợ các ngân hàng trong quá trình xây dựng hệ thống này", ông Anh cho biết.
