Ngân hàng có cung ứng được ngoại tệ cho người dân?

Ông Phan Đào Vũ, Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Bảo Việt cho biết, việc đáp ứng nhu cầu ngoại tệ của người dân hiện nay là vấn đề đau đầu đối với các ngân hàng. "Nhu cầu mua ngoại tệ của người dân là có thực, nhưng hiện các ngân hàng chưa biết phải cân đối nguồn thế nào. Ngay cả việc mở thẻ thanh toán quốc tế thì không phải cá nhân nào cũng có đủ điều kiện mở thẻ", ông Vũ nói.

Đồng quan điểm trên, TS. Lê Xuân Nghĩa, Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cho rằng, việc yêu cầu các NHTM đáp ứng nhu cầu ngoại tệ hợp pháp của người dân tưởng như đơn giản, nhưng thực ra lại không hề đơn giản, bởi họ lấy nguồn từ đâu ra để bán. Ngay cả khi có ngoại tệ, liệu các NHTM có chịu bán với đúng tỷ giá niêm yết?

Quả vậy, trên thực tế, các NHTM nhiều khi chỉ có thể mua được ngoại tệ từ dân chúng với tỷ giá cao hơn tỷ giá mà ngân hàng niêm yết. Khi không thể mua được ngoại tệ theo đúng tỷ giá niêm yết thì các NHTM cũng không thể bán ngoại tệ cho dân theo đúng tỷ giá niêm yết được. "Đó là vấn đề thuộc về cơ chế", TS. Lê Xuân Nghĩa nói.

Chính vì vậy, thời gian qua, để "lách" quy định của NHNN, các NHTM đã "đẻ" ra thêm cơ chế bán ngoại tệ có "thu phí" trong khi bình thường, giá bán ngoại tệ đã phải bao gồm phí. Nếu thời gian tới, ngân hàng tiếp tục bán ngoại tệ kèm thu phí thì có thể sẽ phát sinh tình huống ngân hàng mua ngoại tệ theo giá quy định của NHNN có kèm "quà tặng" cho người bán. Để xóa bỏ tình trạng này, theo TS. Lê Xuân Nghĩa, "cần phải có một cơ chế giá thoả thuận thích hợp để NHTM mua - bán ngoại tệ bình thường".

Năm 2006, NHNN đã chọn Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) thí điểm thực hiện mua - bán ngoại tệ theo giá thỏa thuận. Theo đó, thay vì ngân hàng sẽ mua và bán ngoại tệ cho các cá nhân ra nước ngoài nhằm mục đích du học, chữa bệnh, du lịch, công tác, trợ cấp cho người thân ở nước ngoài, chuyển tiền thừa kế, định cư... theo một mức giá niêm yết cố định của NHNN, Eximbank sẽ mua - bán ngoại tệ với khách hàng theo giá thỏa thuận. Sự kiện này khi đó được đánh giá là bước đột phá trong chính sách quản lý ngoại tệ của NHNN. Vậy tại sao không thể tiếp tục?

TS. Lê Xuân Nghĩa nhận xét, NHTM mua - bán ngoại tệ theo giá thoả thuận thì tỷ giá sẽ phản ánh cung - cầu trên thị trường, tức là sẽ ngang bằng với tỷ giá thị trường tự do như hiện nay, nhưng có điểm lợi là chỉ có NHTM mới được phép kinh doanh ngoại tệ theo pháp lệnh ngoại hối. Như vậy, thị trường ngoại hối sẽ ổn định, minh bạch hơn. Tuy nhiên, để thị trường ngoại hối thực sự ổn định, giải pháp tốt nhất là kiềm chế lạm phát, nhập siêu ở mức thấp để giảm áp lực lên tỷ giá. Khi tỷ giá ổn định lâu dài, lòng tin vào đồng nội tệ tăng lên, tâm lý găm giữ ngoại tệ sẽ được giải tỏa, tất yếu nguồn cung sẽ được cải thiện do người dân sẽ đẩy mạnh bán ngoại tệ cho ngân hàng. Tỷ giá ổn định cũng sẽ khơi thông dòng vốn đầu tư nước ngoài, cả trực tiếp lẫn gián tiếp, chảy vào Việt Nam .