Chênh lệch quá cao
Đã gần 1 tháng trôi qua kể từ khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) bắt buộc các ngân hàng phải áp dụng mức lãi suất huy động đầu vào 14%/năm. Mới đây nhất, việc NHNN quy định lãi suất huy động 6%/năm đối với kỳ hạn dưới 1 tháng cũng đã thể hiện rõ quyết tâm không để bất kỳ NH nào “vượt rào” trần lãi suất đầu vào.
Trong khi đó, lãi suất đầu ra dù đã được các ngân hàng thông báo cho vay ở mức từ 17 - 19% nhưng số lượng các gói tín dụng giá thấp này chỉ như “muối bỏ biển”. Đa số các doanh nghiệp vẫn đang phải vay vốn từ ngân hàng với lãi suất phổ biến từ 20 - 21%/năm (chỉ giảm từ 1 - 1,5%/năm so với trước đó).
Theo giải thích của một số ngân hàng, dù lãi suất huy động giảm về mức 14%/năm nhưng vẫn còn đó những khoản vốn đã được huy động có lãi suất cao 17-18%/năm trước đó chưa đáo hạn nên chưa thể hạ lãi suất cho vay nhanh hơn.
Tuy nhiên, một số chuyên gia cho biết hoàn toàn có thể tách phần vốn huy động với lãi suất cao trước đó với các phần vốn huy động với lãi suất 14%/năm để xác định phần vốn nào cho vay với lãi suất cao, phần vốn nào cho vay với lãi suất từ 17-19%/năm chứ không thể gộp chung như vậy.
TS Nguyễn Văn Thuận - Trưởng khoa Tài chính - Ngân hàng (ĐH Mở TP.HCM), cho rằng chênh lệch giữa lãi suất huy động và lãi suất cho vay của các ngân hàng trong điều kiện kinh tế bình thường của VN chỉ dao động trong mức 3 - 3,5% là hợp lý. Nhưng với mức chênh lệch lên đến 5-6% như hiện nay thì quả là bất hợp lý.
“NHNN phải quyết liệt hơn để giảm lãi suất cho vay xuống như đã công bố mà không đợi sự tự nguyện của các ngân hàng. Nếu cứ để tình trạng này kéo dài, vô hình trung đã mang lại việc hưởng lợi cho các ngân hàng. Điều này gây thiệt hại cho cả người gửi tiền lẫn người đi vay tiền”, TS Thuận nói.
Đồng quan điểm trên, TS Hoàng Công Gia Khánh - Trưởng khoa Tài chính - Ngân hàng (ĐH Kinh tế - Luật TP.HCM), cũng cho rằng trong điều kiện kinh tế của VN thì mức chênh lệch lãi suất đầu vào và đầu ra của các ngân hàng tối đa chỉ ở mức 4%. Trong khi đó, mức chênh lệch lên đến 5-6% đã được duy trì nhiều tháng qua vì nếu tính lãi suất huy động ở mức cao lên 17 - 18%/năm trong những tháng trước thì lãi suất cho vay cũng lên đến 23 -24%/năm.
TS Khánh phân tích: Trong khi nền kinh tế VN đang gặp nhiều khó khăn thì tất cả các chủ thể đều phải chịu sự tác động đó. Không có lý gì mà khi nhiều doanh nghiệp đang bị thua lỗ nặng nề thì các ngân hàng lại hưởng lợi nhiều hơn bình thường. Chúng ta chấp nhận độ trễ của chính sách nhưng không thể để kéo dài tình trạng này. Đa số những khoản tiền được ngân hàng huy động với lãi suất cao trước đây chỉ ở kỳ hạn 1 tháng và tối đa 3 tháng. Vì vậy, dù không có con số thống kê cụ thể nhưng có thể nói tỷ trọng vốn huy động lãi suất cao đó không còn nhiều trong tổng vốn huy động của ngân hàng.
Cần thực hiện đồng bộ
Các doanh nghiệp đang trông chờ vào động thái kéo giảm lãi suất cho vay của NHNN để chuẩn bị nguồn vốn cho mùa vụ sản xuất kinh doanh cuối năm. Vì vậy theo các chuyên gia kinh tế, NHNN cần phải quyết liệt hơn với lãi suất đầu ra tương tự như đối với lãi suất đầu vào.
Theo TS Nguyễn Văn Thuận, để tạo niềm tin cho người dân, NHNN có thể kiểm tra lại cấu trúc nguồn vốn huy động của các ngân hàng. Từ đó có thể công bố con số chung về tỷ lệ nguồn vốn huy động với lãi suất đầu vào bao nhiêu? Sau đó NHNN nên công bố lộ trình thực hiện để kéo giảm lãi suất cho vay từ nay đến cuối năm…
TS Thuận nhấn mạnh: “Số liệu công bố báo cáo tổng nguồn vốn huy động với cơ cấu lãi suất huy động từ hệ thống ngân hàng có thể thuyết minh được cho việc áp trần lãi suất mà người gửi tiền chấp nhận được. Bản thân người đi vay có thể chấp nhận trả thêm lãi suất cao trong 1-2 tháng tới nhưng chắc chắn họ phải biết nguồn vốn giá thấp sẽ được giải ngân gia tăng theo thời gian. Điều này sẽ tạo được niềm tin cho người dân và thể hiện được sự quyết tâm trong việc kéo giảm lãi suất cho vay xuống thấp như đã công bố của Thống đốc NHNN”.
Theo TS Hoàng Công Gia Khánh, nếu NHNN đã chấp nhận sử dụng giải pháp hành chính trong việc áp trần lãi suất đầu vào thì có thể sử dụng luôn biện pháp này cho lãi suất đầu ra và lãi suất liên NH để tạo sự đồng bộ. Mặc dù biện pháp hành chính trong lâu dài không tốt nhưng chấp nhận sử dụng trong một thời điểm nhất định và song song đó phải sử dụng công cụ điều tiết lãi suất theo thị trường.
TS Khánh nhấn mạnh: NHNN phải tạo sự đồng bộ trong các chính sách để thị trường tin tưởng lãi suất đầu vào chỉ dừng ở mức 14%/năm. Từ đó với sự cạnh tranh bình thường, chính các ngân hàng sẽ giảm lãi suất đầu ra. Nếu tiếp tục duy trì mức lãi suất cho vay cao như hiện nay sẽ khiến tình trạng đảo nợ, nợ xấu đến cuối năm gia tăng cũng là tình trạng đáng lo cho hệ thống ngân hàng.
