Khoản lời thu về được dự tính cả chục tỷ đồng, trong khi bắt lỗi pháp lý trong xử phạt vi phạm hành chính về chứng khoán và TTCK thì cả 2 sai phạm (bán trong khi đang đăng ký chào mua công khai và bán không thông báo - đối với cổ đông lớn), cũng chỉ bị phạt tối đa 100 triệu đồng. Sự chênh lệch giữa khoản lợi nhuận lớn và khoản tiền có thể bị xử phạt đang là một thách thức với cơ quan quản lý trong việc ngăn chặn các hành vi trục lợi tương tự sẽ diễn ra trên thị trường.
Biến động bất thường của giá VTV
Ngày 1/2, Sở GDCK Hà Nội (HNX) nhận được thông báo đề ngày 26/1 của VTV với nội dung: Ngày 14/1, Công ty nhận được bản đăng ký chào mua công khai 1,3 triệu cổ phiếu VTV của cổ đông Nguyễn Kim Phượng (bà Phượng đang nắm giữ 557.800 cổ phiếu VTV, tương đương 8,58% vốn điều lệ, nếu mua thêm 1,3 triệu cổ phiếu sẽ nâng tỷ lệ sở hữu lên 28,58% - PV); ngày 26/1, Công ty đã có văn bản báo cáo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) về việc này; nay gửi đến Sở để công bố thông tin theo quy định của pháp luật.
Sau khi HNX nhận được thông báo trên, Sở đã cho đăng tải toàn văn trên website www.hnx.vn vào ngày 3/2, kèm theo đó là một số nội dung chi tiết khác như: giá chào mua là 40.000 đồng/CP, đợt chào mua sẽ bị hủy bỏ nếu giá cổ phiếu tăng quá 30% (tăng quá 52.000 đồng/CP), nguồn vốn thực hiện chào mua là vốn tự có, CTCK Quốc tế Việt Nam làm đại lý thực hiện quyền mua…
Thế nhưng, ngày 31/3, HNX đăng thông tin: bà Phượng đã bán 557.800 cổ phiếu VTV vào ngày 24/3 (không báo cáo UBCK, Sở GDCK tối thiểu 3 ngày trước khi giao dịch - PV), giảm tỷ lệ sở hữu xuống 0%. Lúc này, nhiều cổ đông VTV "tá hỏa" khi thấy giá cổ phiếu VTV lao dốc, trong khi trước đó liên tục tăng. Cụ thể, ngày 14/1, giá cổ phiếu VTV là 34.800 đồng/CP; ngày 26/1 là 36.200 đồng/CP; ngày 3/2 là 40.600 đồng/CP; ngày 24/3 là 55.200 đồng/CP, nhưng ngày 2/4 giảm còn 41.600 đồng/CP và đến 6/4 chỉ còn 40.300 đồng/CP.
Như vậy, nếu bà Phượng bán cổ phiếu VTV với mức giá 55.200 đồng/CP, thì so với ngày gửi bản đăng ký chào mua tới Công ty, giá trị của 557.800 cổ phiếu đã tăng thêm gần 12 tỷ đồng, tương đương mức tăng 58,6%. Trong thời gian này, HNX-Index giảm 4,8%. Theo giải trình của VTV về việc giá cổ phiếu liên tục tăng trần, thì "tình hình hoạt động sản xuất - kinh doanh của Công ty năm 2009 và từ đầu năm 2010 đến nay vẫn đang diễn ra bình thường theo kế hoạch". Rõ ràng, sự chuyển động của giá VTV chịu ảnh hưởng rất lớn từ thông điệp chào mua rồi bán sạch của bà Phượng.
Bài học mới từ một sơ hở pháp lý
Theo Thông tư số 194/2009/TT-BTC ngày 2/10/2009 của Bộ Tài chính hướng dẫn chào mua công khai cổ phiếu, việc bà Phượng muốn mua thêm 1,3 triệu cổ phiếu để tăng tỷ lệ sở hữu lên 28,58% thì phải chào mua công khai (theo Thông tư 194, việc chào mua công khai phải thực hiện khi muốn đạt các ngưỡng sở hữu 25%, 51%, 65%, 75%). Theo đó, các bên liên quan phải tuân thủ một số yêu cầu cơ bản tại Thông tư 194 như sau:
- Bà Phượng phải gửi tài liệu đăng ký chào mua đến UBCK, đồng thời gửi cho Công ty VTV. Kể từ thời điểm gửi đăng ký chào mua công khai đến khi hoàn thành đợt chào mua, bên chào mua không được bán hoặc cam kết bán cổ phiếu VTV (Điểm 9, Mục II).
- Trong thời hạn 3 ngày kể từ ngày nhận được tài liệu đăng ký chào mua, VTV có nghĩa vụ công bố thông tin về việc nhận được đề nghị chào mua trên phương tiện công bố thông tin của Công ty hoặc HNX (nơi cổ phiếu VTV niêm yết).
- Trong thời hạn 14 ngày, kể từ ngày nhận được tài liệu đăng ký chào mua, HĐQT VTV phải gửi UBCK và thông tin cho cổ đông biết ý kiến của Công ty đối với đề nghị chào mua công khai.
- Trong thời hạn 7 ngày, kể từ ngày nhận được tài liệu đăng ký chào mua, UBCK phải có ý kiến trả lời bằng văn bản (theo Luật Chứng khoán, trường hợp không chấp thuận, thì phải nêu rõ lý do).
- Việc chào mua công khai chỉ được thực hiện sau khi UBCK có văn bản thông báo tài liệu đăng ký chào mua đầy đủ theo quy định.
Đối chiếu với các quy định tại Thông tư 194 cho thấy, việc VTV gửi thông tin về việc nhận được đề nghị chào mua công khai của bà Phượng, cũng như việc HNX công bố công khai nội dung này, là thực hiện đúng quy trình. Tuy nhiên, chính những thông tin được công bố quá sớm này đã khiến nhiều nhà đầu tư tưởng thật, trong khi việc chào mua công khai của bà Phượng còn rất mù mờ. Sự mù mờ này đến từ 2 yếu tố: thứ nhất, nhu cầu chào mua của bà Phượng chưa biết là thật hay giả; thứ hai, trong trường hợp bà Phượng có nhu cầu thật, thì cũng chưa biết bà Phượng có đủ điều kiện để được UBCK chấp thuận cho chào mua công khai cổ phiếu VTV hay không.
Cả thị trường ngỡ ngàng trước hành vi bán sạch cổ phiếu VTV của bà Phượng. Sự việc chắc chắn sẽ được pháp luật minh định, nhưng với nhiều nhà đầu tư, việc bà Phượng bán sạch cổ phiếu khi đang công bố mua có thể coi là một "bài học mới" về tiếp nhận thông tin thị trường. Còn với cơ quan quản lý, từ một sự vụ cụ thể này, có lẽ cần ngay sự đánh giá về tính chặt chẽ, hợp lý của Thông tư 194 - một thông tư mới được ban hành, nhưng đang chứa đựng một sơ hở lớn, có thể tạo điều kiện cho các hành vi lũng đoạn thông tin để trục lợi trên thị trường. “Câu chuyện gây xôn xao dư luận này làm ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động kinh doanh và uy tín của Công ty. Nếu động cơ bán cổ phiếu của cổ đông lớn là không bình thường thì nên xử lý hình sự, chứ không chỉ dừng ở xử phạt hành chính”. Bà Nguyễn Thị Thúy Mai, Giám đốc CTCP Vật tư vận tải xi măng (VTV)
Nhìn vào động thái đăng ký chào mua công khai 1,3 triệu cổ phiếu VTV, nhưng sau đó lại bán toàn bộ cổ phiếu hiện có với giá cao, thu khoản lời lớn, có thể khẳng định đây là hành vi thao túng giá. Tuy nhiên, để xác minh sự việc thì cần có sự tham gia của các cơ quan chuyên môn. Điều đáng nói hơn cả, đó là cùng thời điểm (ngày 24/3) với giao dịch bán 557.800 cổ phiếu VTV (tỷ lệ sở hữu 8,58%) của bà Phượng, thì CTCP Đá Đồng Giao đăng ký bán toàn bộ cổ phiếu VTV đang nắm giữ. Đây không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên, bởi trước đó, Đá Đồng Giao cùng với bà Phượng đã có những hành vi “chống” lại Công ty. Câu chuyện gây xôn xao dư luận này làm ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động kinh doanh và uy tín của Công ty (trước đó có tin đồn bà Phượng là cổ đông nội bộ của VTV, trong khi bà chỉ là cổ đông lớn - PV). Công ty phải mất rất nhiều thời gian để giải đáp thắc mắc của các cổ đông, cơ quan truyền thông… xung quanh hành vi bất thường này.
Theo tôi được biết, mức phạt tối đa đối với hành vi này chỉ là 70 triệu đồng là chưa thỏa đáng. Nếu động cơ của việc bán cổ phiếu của cổ đông lớn là không bình thường thì nên xử lý hình sự, chứ không chỉ dừng ở xử phạt hành chính.
Thực tế, chỉ đến khi bản đăng ký chào mua công khai 1,3 triệu cổ phiếu VTV của bà Phượng được gửi đến Công ty, cũng như công bố rộng rãi, chúng tôi mới biết Công ty có một cổ đông lớn như vậy. Nếu đợt chào mua thành công thì đây sẽ là cổ đông lớn thứ hai của Công ty. Tại thời điểm chào mua công khai, ngoài cổ đông nắm quyền chi phối là Tổng công ty Xi măng Việt Nam (nắm trên 56%), Công ty chỉ có cổ đông tổ chức là CTCP Đá Đồng Giao (nắm 754.000 CP, tương đương 11,6% vốn) cùng một vài DN hoạt động trong cùng ngành nghề xi măng. Diệu Minh ghi
