Làn sóng sáp nhập sẽ đến sớm hơn dự kiến

Có thể nói, giai đoạn 2006 - 2007 là quãng thời gian sôi động của hoạt động M&A trên thị trường tài chính. Tuy nhiên, các thương vụ này chủ yếu do ngân hàng trong nước bán cổ phần cho các tập đoàn tài chính, quỹ đầu tư nước ngoài và một số cổ đông chiến lược trong nước. Chẳng hạn, MayBank mua lại cổ phần của An Bình; UOB sở hữu 15% cổ phần của Southern Bank; Eximbank bán cổ phần cho 17 đối tác chiến lược trong nước, thu về 4.000 tỷ đồng… Xu hướng sắp tới được các nhà phân tích thị trường dự báo, hoạt động sáp nhập, mua lại giữa các ngân hàng trong nước hoặc bán cổ phần cho nhà đầu tư nước ngoài là phổ biến.

Theo một chuyên gia trong ngành tài chính, khác với 2 năm trước, diễn biến thị trường tiền tệ đang ngày càng phức tạp do tác động của khủng hoảng kinh tế thế giới và tình hình lạm phát gia tăng trong nước. Nhiều chính sách thắt chặt tiền tệ được đưa ra khiến hoạt động của hệ thống ngân hàng càng khó khăn. Trong khi đó, thị trường ngày càng xuất hiện thêm nhiều ngân hàng mới. Hiện không chỉ có các tập đoàn tài chính, mà ngay cả những lĩnh vực sản xuất như dệt may (Tập đoàn Vinatex), viễn thông (VNPT), bảo hiểm, năng lượng… cũng lên kế hoạch thành lập ngân hàng. Bên cạnh đó, NHNN đã chấp thuận về nguyên tắc cho HSBC và Standard Chartered thành lập 2 ngân hàng con 100% vốn và có nhiều hồ sơ của ngân hàng nước ngoài xin thành lập ngân hàng đang chờ được duyệt.

Điều này cho thấy, sự cạnh tranh trên thị trường tài chính trong thời gian tới sẽ khốc liệt hơn so với hiện nay. Thực tế, trong thời gian gần đây, do ảnh hưởng bởi chính sách thắt chặt tín dụng, kiềm chế lạm phát của NHNN, một số ngân hàng gặp phải khó khăn về thanh khoản, buộc phải nghĩ đến việc sáp nhập để nâng cao sức cạnh tranh. Phó tổng giám đốc một ngân hàng cổ phần cho rằng, khó có thể loại trừ được làn sóng M&A trên lĩnh vực tài chính trong năm tới. Ngoài ra, một số ngân hàng quy mô nhỏ, quản trị yếu, hoạt động kém hiệu quả trong bối cảnh thị trường tiền tệ đang gặp nhiều sóng gió sẽ phải tính đến việc sáp nhập.

Tuy nhiên, vị phó tổng giám đốc trên cho rằng, trước mắt các ngân hàng khó có thể tiết lộ cụ thể về kế hoạch này, mà đơn thuần chỉ mang tính liên kết, liên minh. Một nguồn tin cho biết, dự kiến trong quý II này, Ocean Bank, DaiA Bank và GP Bank sẽ cùng bắt tay hợp tác, nhằm tận dụng thế mạnh của nhau để phát triển trong hoạt động kinh doanh. Theo đánh giá của một chuyên gia ngành tài chính, việc làm này sẽ giúp các ngân hàng tránh được sự thôn tính trong tương lai gần, khi thị trường có thêm nhiều nhà băng ngoại và ngân hàng cổ phần tham gia.

Ông Đào Hồng Châu, Phó tổng giám đốc Eximbank nhận định, nhiều khả năng làn sóng sáp nhập, mua lại trên thị trường tài chính sẽ diễn ra nhanh hơn so với những dự đoán trước đây. Và năm 2009 được xem là thời điểm khởi đầu cho xu hướng này trên hệ thống ngân hàng. Hiện một vài ngân hàng quốc doanh, chẳng hạn như Vietcombank, trong kế hoạch đã tính đến việc mua lại một số ngân hàng nhỏ để hình thành tập đoàn tài chính vững mạnh. Thực tế, không phải đến thời điểm này mà nhiều ngân hàng quốc doanh đã tranh thủ sở hữu một phần vốn điều lệ của các ngân hàng cổ phần trong 2 năm qua. Tính đến nay, Vietcombank đã nắm giữ một tỷ lệ nhất định trong hơn 10 ngân hàng như: GiaDinh Bank, Eximbank, VIB Bank, OCB , MB …

Theo tổng giám đốc một ngân hàng cổ phần, ở các nước trên thế giới, khi thị trường tài chính phát triển thì việc sáp nhập và mua lại là xu hướng bình thường. Thế nhưng, ở Việt Nam , hoạt động này còn quá mới mẻ nên các ngân hàng chưa quen với hiện tượng này. Cũng theo ông này, ngoài việc liên kết hỗ trợ lẫn nhau để tránh sự thâu tóm, các ngân hàng phải nâng cao năng lực tài chính bằng việc điều chỉnh vốn điều lệ.

Ông Nguyễn Quốc Toàn, Chủ tịch HĐQT Công ty TNK Capital - chuyên về tư vấn, tái cấu trúc và M&A cho rằng, thị trường tài chính Việt Nam sẽ khó tránh được làn sóng M&A. Nhưng có thể, phải đến năm 2010 hoạt động này mới nở rộ. Trong thời gian từ nay đến hết năm 2009 sẽ là giai đoạn thăm dò, tìm hiểu đối tác giữa các ngân hàng trong nước. Vì quan niệm của các ngân hàng Việt Nam về M&A vẫn còn khá mới mẻ và chưa có cái nhìn thoáng về vấn đề này. Mặt khác, lĩnh vực tài chính được xem là ngành nghề nhạy cảm, sự ra đời của một ngân hàng đòi hỏi rất nhiều điều kiện. Do đó, một thương vụ mua bán, sáp nhập kết thúc cũng phải mất nhiều thời gian, trên dưới 1 - 2 năm.

Tuy nhiên, theo ông Toàn, trong giai đoạn từ nay đến khi làn sóng M&A nở rộ trên thị trường tài chính thì việc mua lại cổ phần của ngân hàng "nội" sẽ được nhiều nhà băng "ngoại" tăng cường mạnh mẽ. Vì so với thủ tục xin thành lập một ngân hàng con 100% vốn ngoại thì việc mua lại một tỷ lệ cổ phần của ngân hàng trong nước được thực hiện dễ hơn.