Mới đây, một động thái tích cực đã được thể hiện qua Công văn số 759/UBCK-PTTT của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) gửi các thành viên lưu ký thông báo về việc cho phép sử dụng hợp đồng mua bán ngoại tệ để xác nhận số dư của nhà ĐTNN trong giao dịch chứng khoán. Phản ánh từ thị trường cho thấy, vẫn cần thiết tháo gỡ thêm nhiều vướng mắc để dòng vốn ngoại chảy vào TTCK dễ dàng hơn.
Theo quy định hiện hành, NĐT khi bán chứng khoán hoặc quảng cáo bán chứng khoán (khi đặt lệnh mua chứng khoán hoặc quảng cáo mua chứng khoán), số dư chứng khoán (số dư tiền) trên tài khoản của khách hàng mở tại thành viên phải đáp ứng điều kiện về tỷ lệ ký quỹ. Điều này có nghĩa là muốn đặt lệnh mua chứng khoán, số dư tiền trong tài khoản của nhà ĐTNN phải có đủ tiền đồng để mua. Nay UBCK cho phép thành viên lưu ký có thể xác nhận số dư với công ty chứng khoán về khả năng thanh toán của nhà ĐTNN khi đặt lệnh giao dịch dựa trên hợp đồng mua bán ngoại tệ giữa thành viên lưu ký và NĐT. Công ty chứng khoán có trách nhiệm yêu cầu các thành viên lưu ký cam kết đảm bảo thanh toán các giao dịch mua chứng khoán của khách hàng với Trung tâm Lưu ký chứng khoán, ngân hàng thanh toán.
Có thể ở thời điểm này, việc chuyển đổi ngoại tệ sang VND đối với nhà ĐTNN không mấy khó khăn, nên công văn trên dường như không quá cần thiết. Hoặc với những quỹ đầu nước ngoài đã hiện diện tại Việt Nam nhiều năm nay, có mối quan hệ với các ngân hàng, thành viên lưu ký chặt chẽ, thanh toán chưa bao giờ là vấn đề khó khăn đối với họ khi cơ hội đầu tư đã chín muồi. Song với nhiều nhà ĐTNN khác, cơ chế trên có ý nghĩa không nhỏ. Giám đốc một CTCK nơi có nhiều NĐT Đài Loan mở tài khoản cho hay, có không ít nhà ĐTNN thực hiện chiến thuật mua vào bán ra liên tục, nên Công văn của UBCK đã tạo cơ chế thoáng hơn cho NĐT trong việc đáp ứng các điều kiện giao dịch, tính thanh khoản trên thị trường do đó cũng được cải thiện phần nào.
Thống kê của Trung tâm Lưu ký chứng khoán cho thấy, tính đến ngày 2/5/2008, đã có 684 tổ chức và 9.964 cá nhân nhà ĐTNN được cấp mã số giao dịch. Bên cạnh nỗ lực nêu trên, ĐTCK cũng ghi nhận khá nhiều ý kiến cho rằng, muốn dòng vốn ngoại chảy vào TTCK Việt Nam, ngoài cải thiện chính sách kinh tế vĩ mô, các cơ quan quản lý còn nhiều việc phải làm. Đơn cử là cải thiện thủ tục hành chính xét duyệt hồ sơ xin mua bán chuyển nhượng cổ phần của các ngân hàng thương mại, hiện được nhận xét là quá phức tạp và mất thời gian. Theo Nghị định 69/2007/NĐ-CP và Thông tư 07/2007/TT-NHNN, giao dịch mua của nhà ĐTNN đối với cổ phiếu của các công ty tài chính hay ngân hàng Việt Nam (dù quy mô mua bán CP lớn hay nhỏ) đều phải làm hồ sơ trình lên NHNN xem xét. Trên thực tế, kể từ khi hai ngân hàng nội và ngoại ký biên bản thỏa thuận hợp tác và hoàn tất hồ sơ, hợp đồng để trình NHNN, thời gian được phê duyệt kéo dài tới nửa năm và gây không ít tốn kém phiền hà cho bản thân các ngân hàng. Vậy nên mới có tình trạng khi thị trường tài chính toàn cầu khó khăn, giá cổ phiếu ngân hàng suy giảm mạnh, hiện có đối tác nước ngoài (đã thỏa thuận mua cổ phần của ngân hàng Việt Nam với giá cao) đòi đàm phán hạ giá xuống thấp hơn…
Việc tổ chức thị trường giao dịch cổ phiếu của các công ty đại chúng cũng chưa thấy rõ khả năng sẽ được thực hiện trong quý II/2008 trước nhiều vướng mắc khó khăn từ nội tại hệ thống giao dịch. Chuyên viên đầu tư cấp cao một công ty liên doanh quản lý quỹ tại Việt Nam cho hay, qua tiếp xúc anh thấy nhiều nhà ĐTNN (không ở Việt Nam) rất quan tâm và muốn mua cổ phiếu của một số DN chưa niêm yết, nhưng phương thức giao dịch trên thị trường OTC như hiện tại khiến họ không thể yên tâm mua. Vì thế, khi giao dịch trên thị trường OTC minh bạch, được pháp luật bảo vệ, chuyên viên này tin tưởng rằng, sẽ có thêm nhiều nhà ĐTNN đổ vốn vào TTCK. Điều có ý nghĩa hơn là khi thị trường giao dịch cổ phiếu của các công ty đại chúng hoạt động với quy trình mua bán theo quy định của pháp luật chuyên ngành, nhà ĐTNN có thể mua những cổ phiếu ngân hàng được đánh giá là hấp dẫn mà vẫn còn room như Eximbank, MB, VIB Bank... mà không phải đáp ứng những thủ tục phức tạp của NHNN. TTCK do đó sẽ có thêm sức cầu đáng kể.
