Những khoản thu nào phải chịu thuế?

Nghị định hướng dẫn cụ thể người nộp thuế là cá nhân, bao gồm cá nhân cư trú và cá nhân không cư trú, bao gồm cả những người làm công ăn lương và người kinh doanh. Đây là những điểm mới. Trước đây, những người kinh doanh là đối tượng nộp thuế theo Luật Thuế TNDN.

Về thu nhập chịu thuế: Luật Thuế TNCN quy định có 10 loại thu nhập chịu thuế. Tuy nhiên, Nghị định này sẽ đi sâu vào 3 loại thu nhập cần hướng dẫn cụ thể: Một là, thu nhập từ kinh doanh, thu nhập từ tiền công tiền lương. Đặc biệt, trong đó không chỉ đơn thuần tiền công, tiền lương mà nó bao gồm cả lợi ích vật chất khác bằng tiền và không bằng tiền mà người sử dụng lao động trả cho người nộp thuế.

Hai là, thu nhập về đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn trong đó có chứng khoán và thu nhập về thừa kế, quà tặng, thu nhập về bất động sản và các phương pháp tính toán... 

Ba là, Nghị định quy định rõ những loại thu nhập được miễn thuế. Trong Luật quy định có 14 khoản thu nhập được miễn. Do đó, Nghị định lần này cũng có những quy định, hướng dẫn một số khoản khó trong thực hiện. Ví dụ: thu nhập của hộ gia đình cá nhân sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng đánh bắt thuỷ sản.

Đối với thu nhập từ lương hưu, Nghị định lần này quy định tất cả những thu nhập từ lương hưu không phải tính thuế. Nếu đi làm thêm mà mức thu nhập trên 4 triệu đồng thì đánh thuế thu nhập từ làm thêm và áp dụng mức giảm trừ gia cảnh từ mức thu nhập từ làm thêm. Đối với Việt kiều về Việt Nam sinh sống có thu nhập cao từ lương hưu cũng không thuộc đối tượng phải nộp thuế TNCN.

Bên cạnh đó, Nghị định cũng quy định, thu nhập từ tiền lương, thu nhập từ kinh doanh là hai loại thu nhập được giảm trừ gia cảnh. Đối với hai loại thu nhập này, sau khi giảm trừ gia cảnh, trừ đi các khoản từ thiện, nhân đạo còn lại là thu nhập tính thuế.

Với Nghị định lần này, mục tiêu đặt ra là mọi người nộp thuế đều có mã số thuế và về lâu dài cả những người phụ thuộc cũng có mã số thuế, tiến tới sau này chúng ta nộp thuế thu nhập cá nhân trong toàn dân.

Để được giảm trừ gia cảnh, người nộp thuế cần khai những nội dung nào, thưa ông?

Bộ Tài chính sẽ có Thông tư hướng dẫn cụ thể về cách kê khai, thủ tục để được giảm trừ gia cảnh. Trên nguyên tắc, Nghị định quy định người nộp thuế được khai những đối tượng sau đây: Con dưới 18 tuổi và con trên 18 tuổi nhưng còn đang còn đi học. Còn các đối tượng khác như: người ngoài độ tuổi lao động, trong độ tuổi lao động theo quy định nhưng không có khả năng lao động, không có thu nhập… cũng được coi là người lệ thuộc được tính vào để giảm trừ. Với tiêu chuẩn này, người nộp thuế phải đảm bảo được những điều kiện cần thiết như con cái phải có giấy khai sinh, bố mẹ phải có giấy khai sinh hoặc hộ khẩu. Vào đầu năm, người nộp thuế làm bản khai với nơi làm việc để cơ quan chi trả khấu trừ theo biểu thuế luỹ tiến từng phần.

Tuy nhiên, cần lưu ý, có những người phụ thuộc nhưng có nhiều người con khai để được hưởng giảm trừ. Trong điều kiện này, những người con phải thoả thuận với nhau để chọn ra một người nào đó nhận khấu trừ. Người khai thuế phải tự chịu trách nhiệm về những thông tin khai báo, cơ quan thuế sẽ kiểm tra vào cuối năm, hoặc vài năm sau đó. Nếu phát hiện vi phạm sẽ xử lý theo quy định của pháp luật.

Sẽ có tình trạng khai man để trốn thuế, Nghị định lần này có những quy định gì để hạn chế tình trạng này?

Trong chính sách sẽ có những chế tài để đề phòng sai phạm. Vấn đề này đã được quy định trong Luật Quản lý thuế rất cụ thể. Do đó, nghị định này không đặt ra các chế tài.

Khi Luật Thuế TNCN được thông qua, mức độ trượt giá thấp, đến thời điểm này mức thu nhập chịu thuế 4 triệu đồng liệu có cần được điều chỉnh lại, thưa ông?

Ngay từ khi thảo luận, lấy ý kiến thông qua tại Quốc hội đã đặt vấn đề này ra, nhưng Quốc hội quyết định thuế TNCN về nguyên tắc là phải đánh từ đồng thu nhập đầu tiên. Thực tế, lâu nay nhiều người vẫn nhầm lẫn thuế TNCN với thuế có thu nhập cao nên băn khoăn về lạm phát tăng cao thì có tăng mức khởi điểm chịu thuế TNCN lên không? Chúng ta đồng cảm với người dân nhưng cũng cần hiểu rằng, thuế TNCN lẽ ra phải được tính từ đồng thu nhập đầu tiên.